آیا اسلام مخالف توسعه و تکنولوژی است؟

در خبر است جناب سلمان فارسی (س) بعد از اتمام جریان سقیفه فرمود: «نمی دانید چه گوهری را از دست دادید؟ اگر از مکتب اهل بیت (علیهم السّلام) جدا نمی شدید، در مدّت کوتاهی به چنان مرتبه ای از پیشرفت علمی می رسیدید که مرغ در حال پرواز در هوا را در یک لحظه با رعایت تمام موازین شرعی، به صورت ذبح شده، پاک کرده و پخته شده پیش روی خود حاضر می ساختید؛ یا می توانستید بر روی آب راه بروید». در افق ترسیم شده از حکومت حضرت مهدی(عج) نیز به مواردی در احادیث وارده بر می خوریم که نشان دهندۀ شگفتی های آن دوران است. بیشک نمونه هایی از این دست، نه از سنخ سحر و جادو هستند که از ساحت معصومین -و بلکه مؤمنین- به دور است و نه حتّی از سنخ معجزه که ویژۀ شرایط خاص و اضطراری است؛ بلکه همۀ اینها به مدد دانش و فنّاوری صورت می گیرد، آن هم دانشی که منشأش از وحی الهی است.

از پیشوایان معصوم که بگذریم، آیا افرادی مانند زکریّای رازی کاشف الکل و نخستین کسی که از پنبه در پزشکی استفاده کرد و یا ابن سینا طبیب و دانشمند بزرگ مسلمان -با تمام گرایشات اومانیستی که داشته- اگر در زمان ما می زیستند، فی المثل از "آمپول" برای درمان بیماری ها بهره می بردند یا نه؟ پاسخ بنده قطعاً یک "نه"ی بزرگ قطعی نیست. اینکه برخی می کوشند اسلام و مکتب اهل بیت (ع) را از اساس مخالف با توسعه و تکنولوژی نمایانده و راه چاره را در بازگشت به طریق سلف و توقّف در آن عنوان کنند، قطعۀ تکمیل کنندۀ پازل استعمار در سرزمینهای اسلامی است؛ یعنی: آنچنانکه اروپائیان با خلط مفهوم کلّی دین با مفهوم جزئی مسیحیّت تحریف شده و خرافی آن روز، اساس دین را به اسم ترقّی علمی کنار گذاشتند، مسلمانان نیز با خلط مفهوم کلّی علم با مفهوم جزئی علوم لائیک غربی، بیایند و اساس علم را به اسم تعالی دینی کنار بگذارند!

در حالیکه اسلام، خود در زمینه خرافه ستیزی و خردگرایی پیشتاز بوده و از طرفی علم را هم -که به خودی خود مفهومی خنثی بوده و ارزشی و غیرارزشی ندارد- به دو دستۀ مفید و غیرمفید تقسیم کرده و پیروان خود را از فراگیری بخش غیرمفید آن بازداشته است. بنابراین، راه حلّ اسلام برای رهایی از تبعات ناگوار تمدّن کنونی، نه بازگشت به گذشته که "بازگشت به خود" است و در این راستا آنچه که اسلام با آن مخالف است، نه فنّاوری و تکنولوژی که فن زدگی و تکنوکراسی است. بدین ترتیب هرکجا نیز مفاهیم تعالی اسلامی تحت تأثیر توسعۀ غربی قرار گرفته، نه از جانب مسلمانان واقعی که از طرف سکولارها و سلطنت طلب ها و تکنوکرات ها بوده است. این امر دستمایۀ برخی برای التقاطی جلوه دادن مبانی نظام کنونی جمهوری اسلامی ایران قرار گرفته است؛ ولی طبق آنچه که قبلاً نیز توضیح دادم، نظام جمهوری اسلامی داناتر از آن است که از چنین سوراخی گزیده شود و پایه گذاری اش بعد از پاسخ دادن به شبهات مزبور بوده است.