درسی از آیت الله مصباح
انسان ها همیشه باهم اختلاف نظر داشته اند و همانطور که قیافه ها باهم متفاوتند، افکار و عقاید هم متفاوتند. در طول تاریخ هرکسی سعی می کرد نظر خود را به کرسی بنشاند. کار به جایی رسید که کم کم جرّ و بحث افاقه نکرد و به درگیری و جنگ کشید. بالاخره مطرح می شود که با این اختلاف نظر ها چه باید کرد؟ وقتی اختلافات بالا گرفت، عقلا به فکر افتادند که با ترویج یک سری ارزش هایی جلوی این اختلافات را بگیرند؛ و قواعد اخلاقی را مطرح کردند، مبنی بر تسامح و همزیستی. امّا زورگویان این را برنتافتند و به جنگ افروزی های خود ادامه دادند... .
چند سال پیش سفری به هندوستان داشتم. گفتند که پیری در آنجا ست که از همه جای دنیا حتّی از کشورهای اسلامی، مریدان فراوانی به دیدارش می روند. به پیشنهاد دوستان به دیدارش رفتیم. ما را احترام کرد. از او پرسیدم: « حرف شما چیست که اینقدر طرفدار دارید؟ ». گفت: « من می گویم هر کس هر دینی دارد، اگر به دستورات دین خودش عمل کند، به حقیقت می رسد. ». گفتم: « طبق دستورات هر دینی، انحراف از دستورات آن دین خلاف است و با جریانات و مکاتب انحرافی باید مبارزه و بلکه جهاد کرد. ». گفت: « حرف من همین است که گفتم. » ...!
تسامح گرایان می گویند: کشف حقیقت در بلندمدّت اتّفاق می افتد. امّا من فکر نمی کنم در آیندۀ نزدیک این امر محقّق شود.... . اگر دو نظر محدود باشند،می توان بین آنها ائتلاف برقرار کرد، امّا وقتی یک طرف قضیه زندگی محدود دنیوی و طرف دیگر زندگی بی نهایت اخروی ست،بین اینها چطور می تواند ائتلاف صورت بگیرد؟ ممکن است کسی بگوید: بیایید اعتدال را رعایت کنیم؛ نه تفریط که تصوّر کنیم زندگی همین عمر چند سالۀ دنیوی ست و نه افراط که بگوییم زندگی بی نهایت است. مثلاً بگوییم زندگی پس از مرگ ۵۰۰هزار سال است و پس از آن نابودی. آیا این شدنی ست؟ جواب این است که: ته دل ها اعتقاد به این وارد نشده است و رفتار ما با این عقیده متناسب نیست.
طبیعت اقتضایش این است که انسان هر هدفی را که قصد دارد برسد، سراغ چیزهایی برود که او را به آن هدف نزدیکتر می سازد. انسانی که به آخرت باور دارد، حاضر می شود از دنیایش صرف نظر کند. دین ما برای سعادت التزاماتی دارد که معمولاً از آنها غافل هستیم.
بنده حرفم این است که: شما که جوان هستید، تحقیق کنید و بالاخره مشخّص کنید که راه حق کدام است. بالاخره یا این است یا آن. جا دارد که ما برای هر قسمتی بنشینیم یک تصمیم قطعی بگیریم. یکی ش [به عنوان مثال] "ولایت فقیه" است. اختلافات طبیعی با مدارا و گفتگو حل می شود، امّا در مواردی که دو نقیض روبروی هم هستند،مدارا کارساز نیست. صحبت از "هست یا نیست" است. عدّه ای می گویند: اسلام با همه خوب است؛ با همه مهر بورزیم و خشونت را کنار بنهیم. بالاخره می گویند! -دروغ که استخوان ندارد توی گلو گیر کند-. در حالی که قرآن آیاتی دارد که صریحاً حکم به جهاد و قتال می دهد. اوّل می گوید: (( أشدّاء علی الکفّار ))، بعد از آن می گوید: (( رحماء بینهم )). آنانی که اسلام را هم قبول ندارند، شخصیت امیرالمؤمنین(ع) را قبول دارند. این به خاطر صراحت و بی تعارفی ایشان است.
( ۲۲ امردادماه 1392 - مسجد دانشگاه صنعتی اصفهان )
