آیۀ اکمال

آیۀ اکمال یعنی همان آیۀ 3 سورۀ مائده «أالیوم أکملت لکم دینکم و أتممت علیکم نعمتی...» که بنا به قول مشهور پس از ابلاغ فرمان جانشینی حضرت امیرالمؤمنین (ع) در غدیر خم نازل شده است، از جمله آیاتی است که به طور آشکارتری به بیان فضائل علی(ع) و اهل بیت پیامبر (صلّی‌الله علیهم) پرداخته است. در روز غدیر بود که دین کامل و نعمت تمام شد، کافران از امّت اسلام مأیوس شدند و خداوند اسلام را به عنوان دین برای امّت پذیرفت. با این‌همه، شبهه‌ای در این میان مطرح است که: اگر این آیه مربوط به ولایت حضرت امام علی(ع) است، چرا آیات پیش و پس از آن مربوط به مسئلۀ غذاست؟ علمای شیعه در پاسخ به این شبهه چنین گفته‌اند که: "این امر به خاطر استتار مسئلۀ مهمّ ولایت در میان مسائل کم‌ اهمّیت‌تر فرائض خوراکی‌هاست تا از تحریف احتمالی آن جلوگیری کند؛ آن‌سان که در گذشته طلا را لای بار پنبه جاسازی می‌کردند تا از به سرقت رفتن آن جلوگیری کنند". امّا شاید حکمت دیگری نیز داشته باشد.

یک جا آمدن مسئلۀ ولایت و مسئلۀ خوراکی‌های حلال و حرام، این معنی را می‌تواند بدهد که بدون ولایت دین کامل نیست تا از حلال و حرام بودن گوشت خوک و مردار و... هم صحبتی شود و رعایت چنین فرائضی بدون پذیرش ولایت بی‌فایده است. زیرا پذیرش ولایت است که مسائل عبادی و فرائض شرعی را ارزش و جهت می‌دهد. ولایت نیز تنها شامل ولایت تشریعی نمی‌شود که با بازداشته شدن ولیّ معصوم از حقّ زمامداری جامعه در اثر طغیان هوای نفس برخی از انسان‌ها، از موضوعیّت بیفتد؛ بلکه ولی همواره ولایت دارد، چه بر سر کار باشد و چه نباشد. نکتۀ دیگر اینکه: در امتداد ولایت ولیّ معصوم، ولایت ولیّ فقیه نیز بر این اساس به خاطر احترام ناشی از ترس به ساحت "شخص اوّل مملکت" نیست. چرا که ولایی بودن آنچنانی، فرقی با اطاعت سرسپردگان رژیم سابق از طاغوت ندارد. این اطاعت، ناشی از اعتقاد است و این اعتقاد نیز، اعتقادی قلبی است که بیشتر با دلایل عقلی بر ما اثبات شده است.