چهارپارۀ ترکی) شبیخون

آللهین آدیله یادیندان سورا

عرض سلام و ادب و احترام

ایسته میرم وقتیزی آرتیق آلام

بیر نئچه بیت عرض ائلیره م والسّلام!

 

بیر نئچه مودّتدی بیزیم کندده

کیمسه دای آللهه حساب وئرمیری

حق سلامیله یاخین دوشموشوق

ایندی بو ایشلر ده جواب وئرمیری

 

هر شئییلن اولمالیدیر جهد ائدیر

نفسینین ایستکلرینه تئز یئته

الحق عجب فاجعه دیر برک گیریب

شیطان اونون جیلدینه او تبلئته!

 

دونیا ماتی مئیخاناسی یا کی خود

سن دئ حسن سوخدی دگیرمانیدی

بیز یئصاحاب قالمیش ایکن یادلارین

جشن شبیخونیدی حیرمانیدی

 

شمر ایله عمر نحس لر

حق دئییلنده سالیری هلهله

زاهد بی علم دوشوبدور تورا

زهدسوز عالیمله وئریب ال اله

 

حرمله لر اوچ پر اوخویلا دوروب

هر نه ییمیز وار الیمیزدن آلا

هم وطن هم دینیله هم حریّت

قویمویا بیر آد بیرسیندن قالا

 

وارلیغیمیز هر اوچونه باغلی دیر

آزجا مین ایلدن بری تعریف اولوب

تفرقه یوخدور آرادا بیزجه چون

بیر_بیره نسبتلری تعریف اولوب

 

بی ادبی اولسا حلال ائیله یین

یا اگه بیردن چوخا چکسه کلام

هر نسه بیزدن دئمق ایدیر موراد

حقّی گؤرن گؤزلره قوربان، تمام!

 

 

چهارپاره) ماجرا

داستان همیشه تکراری

آدم و سیب و گندم و اغوا

من که لبریزم از انار و سبد

با من این قصّه را نخوان بابا!

 

 خشکسالی همیشه بی رحم است

بمب چیز بدی ست، می دانم

بهتر از هر امین و اکرم هم

درس خود را که خوب می خوانم!

 

شرح آلام اهل عالم را

خود آنها به روشنی بلدند

نسخه ات چیست ای پزشک روح

تا که از فرط رنج پس نزده ند!

 

ما اگر فکر توده ها هستیم

پس چرا درد ذهنیت داریم؟

رو به دروازه های بی حدّی

یا به دیوار عینیت داریم؟

 

آخر خط رسیده ایم ویا

از همان انتها شروع شدیم

گرم در جا زدن در این بن بست

بر سر اصل یا فروع شدیم؟

 

تب و تاب معاش تا مثل

آنفولانزا شیوع پیدا کرد

این میان بر بنای بی مهری

مکتبی هم وقوع پیدا کرد

 

مردمانی که مرغ طوفان را

بر سر قاف بال و پر چیدند

چند مدّت نشد که با خودشان

سر یک تخم مرغ جنگیدند!

 

ترکاندیم و هی جلو رفتیم

توی طیّاره های آتاری

منطق الطّیرمان به هم آمد

عاقبت بی حضور لاتاری!

 

این خط قرمز دو سر آبی

مرز ایمان و پهنۀ ادب است

تکّه ای از بهشت در دنیاست

ناگواریش هم بدین سبب است

 

مافیای همه کس و همه چیز

از کجا پروریده شد با ما؟

چوب در آستین خود کردیم

مابقی را شما بگو موسی!

 

 

نکته ها هست بسی.... (۱۰۸)

-پدر! فرق ما با شیعیان هفت امامی چیست؟

: بله پسرم! ما که امام جمعه داریم، آنها علاوه بر آن، امام شنبه و امام یکشنبه و امام دوشنبه و امام سه شنبه و امام چهارشنبه و امام پنجشنبه هم دارند!!

***

 

در پی

(منابع)

 

 

 

 

«بسمه تعالی»

 

منابع برای "تأثیر حملۀ مغول بر تحوّلات سبک شناختی هنری و ادبی در ایران"

الف) کتاب ها

 

 

1. آثار ایران - آندره گدار، یدا گدار و ماکسیم سیرو، ترجمه ابوالحسن سروقدّ مقدّم
2. آستان قدس رضوی (دیروز - امروز)
3. آشنایی با معماری اسلامی ایران – محمّدکریم پیرنیا *
4. آشنایی با هنرهای سنّتی ایران – حسین یاوری
5. آموزش هنر و فنّ سفالگری و سرامیک - سعید گرجستانی
6. آیین شهرداری - محمّد بن احمد قرشی (ابن اخوه)، ترجمه جعفر شعار
7. احوال و آثار نقّاشان قدیم ایران - محمّدعلی کریم زاده تبریزی
8.  ادبیّات ایران در زمان سلجوقیان و مغولان – یان ریپکا، ترجمۀ یعقوب آژند ***
9. از خشت تا خشت - محمود کتیرایی
10.  از سعدی تا جامی – ادوارد براون
11. اساطیر ایرانی - جی کارنوی، ترجمه احد طباطبایی
12. اسطوره های ایرانی - وستا سرخوش کرتیس، ترجمه عبّاس مخبر
13. اسلام و تائوئیسم – رنه گرون
14. افسانه خوان عرفان – آن ماری شیمل، به کوشش حسین خندق آبادی
15. الاصفهان - میرسیّدعلی جناب و ژان شاردن، به کوشش محمّد ریاضی
16.  امپراطوری زرد چنگیزخان و فرزندانش – یواخیم بارکهاوزن، ترجمۀ اردشیر نیک پور
17. امپراطوری صحرانوردان – رنه گروسه
18. امپراطوری مغول – مری هال
19. امپراطوری مغول و ایران دوران فرمانروایی چنگیزخان و جانشینان او – ابراهیم تیموری
20. اندیشه های علمی فارابی دربارۀ موسیقی شناسی ایران – محمّد برکشلی
21.  اوجهای درخشان هنر ایران – ریچارد اتینگهاوزن و احسان یارشاطر، ترجمۀ هرمز عبداللهی و روبین پاکباز
22.  اوضاع اجتماعی_اقتصادی ایران در دورۀ ایلخانی – پطروشفسکی، ترجمۀ حسن انوشه
23.  اوضاع سیاسی و اجتماعی ایران در قرن هشتم هجری (از سقوط ایلخانان تا تشکیل تیموریان) – ابوالفضل نبئی
24. ایران از نگاه سوروگین - ل.ا برجسته، فریدون وان دورن و وان والویک
25. ایران در اوایل عهد ایلخانان (رنسانس ایرانی) – جورج لین
26.  ایران در راه عصر جدید – ه. ر. رویمر، ترجمۀ آذر آهنچی
27. ایران در یک قرن پیش - ویلز، ترجمۀ غلامحسین قراگؤزلو
28. ایران در 1839 _ 1840 - سه سی دو، ترجمۀ احسان اشراقی
29. ایران شهر - کمیسیون ملّی یونسکو در ایران
30. ایران قاجار (از دیدگاه دو هنرمند فرانسوی: اوژن فلاندن و پاسکال کُست)
31. ایران و ایرانیان - ادوارد پولاک، ترجمه کیکاووس جهانداری
32. ایران و قضیۀ ایران - جرج. ن. کرزن، ترجمۀ غ. وحید مازندرانی
33. ایلها چادرنشینان و طوایف عشایری ایران - ایرج افشار سیستانی
34. بارگاه رضا - بیژن سعادت
35. بتهای ذهنی و خاطرۀ ازلی – داریوش شایگان
36. بختیاری ها بافته ها و نقوش - فرحناز قاضیانی
37. بررسی روش اداری و آموزشی ربع رشیدی – محمّدمهدی بروشکی
38. بررسی صنایع دستی استان یزد – زهرا مقصودی
39. بررسی مقدّماتی تکنیک ساخت آیینه های شیشه ای - مسلم میش مست نهی
40. بررسی وضعیّت کنونی کاشیکاری های سنّتی در مشهد مقدّس - سیّد علی اکبر سیّدی
41. برگزیده ای از تاریخ بلوک دشتابی – فرهاد سماواتی
42. بغ مهر - احمد حامی
43. بوم سنّتی در هنرهای ایرانی - محمّدمهدی هراتی و مهدی عتیقی مقدّم
44. پژوهش در اساطیر ایران - مهرداد بهار
45. پژوهشی در فرش ایران – تورج ژوله
46. تاریخ آل جلایر - شیرین بیانی
47. تاریخ آموزش و پروش در ایران – منوچهر وکیلیان
48. تاریخ اجتماعی_اقتصادی ایران در دورۀ مغول – پطروشفسکی، ترجمۀ یعقوب آژند
49. تاریخ اجتماعی ایران – مرتضی راوندی
50. تاریخ ادبیّات ایران – بدیع الزّمان فروزانفر
51. تاریخ ادبیّات ایران از فردوسی تا سعدی – ادوارد براون
52. تاریخ ادبیّات در ایران – ذبیح الله صفا
53. تاریخ ادبی ایران – ادوارد براون، ترجمۀ علی اصغر حکمت
54. تاریخ اقتصادی ایران (قاجاریّه 1215 _ 1323 ق) - چارلز عیسوی، ترجمۀ یعقوب آژند
55. تاریخ الجایتو – ابوالقاسم عبدالله کاشانی
56. تاریخ بافت قدیمی شیراز - کرامت الله افسر
57. تاریخ پانصدسالۀ تبریز (از آغاز دورۀ مغولان تا پایان عهد صفوی) – سیّدآغامون الهی، ترجمۀ پرویز زارع شاهسونی
58. تاریخ تبریز (از دوران باستان تا برآمدن مغولان) - مجید رضازاد عمو زین الدّینی
59. تاریخ تبریز تا پایان قرن نهم هجری – محمّدجواد مشکور
60. تاریخ تشیّع در ایران از آغاز تا طلوع دولت صفوی – رسول جعفریان
61. تاریخ خوی – محمّدامین ریاحی
62. تاریخ دانشگاههای بزرگ اسلامی – عبدالرّحیم غنیمه
63. تاریخ دودمانی و سیاسی ایلخانیان – جی. ای. بویل
64. تاریخ سرّی مغولان – یل پلیو
65. تاریخ سفال و کاشی در ایران از عهد ماقبل تاریخ تاکنون - میرمحمّد عبّاسیان
66. تاریخ سیاسی، اجتماعی و فرهنگی ایران تا پایان عهد صفوی – ذبیح الله صفا
67. تاریخ سیاسی شیعیان اثنی عشریّه در ایران (از ورود مسلمانان به ایران تا تشکیل حکومت صفویّه) – پروین ترکمنی آذر
68. تاریخ سیاسی و اجتماعی ایران از مرگ تیمور تا مرگ شاه عبّاس - ابوالقاسم طاهری
69. تاریخ شاهی قراختائیان، به اهتمام و تصحیح باستانی پاریزی
70. تاریخ شیراز - حسن خوب نظر، به کوشش جعفر مؤیّد شیرازی
71. تاریخ صنایع ایران – محمّدحسن زکی
72. تاریخ صنایع ایران بعد از اسلام - محمّدحسن زکی
73. تاریخ صنایع نسّاجی یزد – احمدعلی اسلامی ندوشن
74. تاریخ فتوحات مغولان – ج. ج. ساندرز
75. تاریخ فرهنگ و تمدّن ایران در دورۀ مغول – عبّاس قدیانی
76. تاریخ مختصر تمدّن و فرهنگ ایران قبل از اسلام - احمد تاجبخش
77. تاریخ مغول – خواجه رشیدالدّین فضل الله *
78. تاریخ مغول – عبّاس اقبال آشتیانی
79. تاریخ مغول (چنگیزیان) – رنه گروسه
80. تاریخ مغول در ایران – برتولد اشپولر، ترجمۀ محمود میرآفتاب *
81. تاریخ مهر در ایران - ملکزاده بیانی
82. تاریخ موسیقی ایران – حسن مشحون
83. تاریخ موسیقی خاورزمین – هنری جورج فارمر، ترجمۀ بهزاد باشی
84. تاریخ نقد هنر از یونانیان تا نئوکلاسیسم – لیونلو ونتوری، ترجمۀ امیر مدنی
85. تاریخ زنجان - هوشنگ ثبوتی
86. تاریخ نیشابور – علی مؤیّد ثابتی
87. تاریخ و رجال شرق خراسان – ابراهیم زنگنۀ قاسم آبادی
88. تاریخ هنر -  ه. و. جنسن، ترجمۀ پرویز مرزبان
89. تاریخ هنر ایران (2 جلد) - آندره گودار
90. تاریخ هنر معماری ایران در دورۀ اسلامی – محمّدیوسف کیانی
91. تجلّیات حکمت معنوی در هنر اسلامی – محمّد مددپور
92. تجلّی نور در هنرهای سنّتی ایران – حسین یاوری
93. تحریر تاریخ وصاف - عبدالمحمد آیتی
94. تخت جمشید (بناها، نقشها، نبشته ها) - اریش ف. اشمیت
95. تداوم و تحوّل در تاریخ میانۀ ایران – لمبتن، ترجمۀ آژند
96. تذکرة الشّعراء - دولتشاه سمرقندی
97. تذکرۀ هفت اقلیم – امین احمذ رازی، تصحیح تعلیقات و حواشی سیّدمحمّدرضا طاهری (حسرت) *
98. ترکستان نامه – ویج ولادیمیر بارتولد، ترجمۀ کریم کشاورز
99. ترمه های سلطنتی ایران و کشمیر – ژرژ عناویان و رحیم عناویان
100. تزئینات وابسته به معماری دوران اسلامی - محمّدیوسف کیانی
101. تکنولوژی سرامیکهای ظریف - ا. رحیمی و م. متین
102. تقویم تطبیقی ۱۵۰۰ ساله هجری شمسی و هجری قمری - ایرج ملک پور و محمّدرضا صیّاد
103. تولید اجتماعی هنر – ارنست فیشر
104. جامعه شناسی هنر – ژان دوویینو، ترجمۀ مهدی سحابی
105. جایگاه ملیله کاری در استان زنجان - مریم قاسمی اندرود
106. جایگاه نقوش نمادین یا سمبلیک در هنرهای سنّتی ایران - منتخب صبا (اسفندیار کوه نور)
107. جزوه فلزکاری - سوسن بیانی
108. جغرافیای تاریخی سرزمینهای خلافت شرقی – گای لسترنج
109. جغرافیای تاریخی شهرها - عبدالحسین نهچیری
110. جلد روغنی - کرامت رضاحسینی
111. جلدها و قلمدانهای ایرانی - محمّدتقی احسانی
112. جهان شناسی سنّتی و علم جدید – تیتوس بورکهارت، ترجمۀ حسن آذرکار
113. چرا ایران عقب ماند و غرب پیش رفت؟ - کاظم علمداری
114. چنگیزخان – تسف ولادیمیر، ترجمۀ شیرین بیانی
115. چنگیزخان – هارلد لمب، ترجمۀ رشید یاسمی
116. چنگیزخان جهانگشای مغول – امیر اسماعیلی
117. چگونگی نفوذ و گسترش اسلام در چین – رضا مرادزاده
118. چوب شناسی - پرویز نیلوفری
119. حافظ شیرین سخن – محمّد معین
120. حسّ وحدت سنّت عرفانی در معماری ایرانی – نادر اردلان و لاله بختیار، ترجمۀ حمید شاهرخ
121. حقیقت و زیبایی درسهای فلسفۀ هنر – بابک احمدی
122. حکمت و هنر معنوی – محمّد مددپور
123. حماسه کویر - محمّدابراهیم باستانی پاریزی
124. خاطرات سفر ایران - دورو ششوار ژولین، ترجمۀ مهران توکّلی
125. خرّاطی (دستنویس) - فرهنگ عامّه، آرشیو ۴۰۰۳۴۶ / ۳۵۵
126. خوشنویسی و فرهنگ اسلامی – آن ماری شیمل
127. دایرة المعارف بزرگ اسلامی – کاظم موسوی بجنوردی
128. دایره المعارف بناهای تاریخی ایران در دوره اسلامی - محمّدیوسف کیانی
129. دایره المعارف هنر - سیّد ابوالقاسم صدر
130. دایره المعارف هنر - روئین پاکباز
131. در دربار شاهنشاه ایران - انگلبرت کمپفر، ترجمه کیکاووس جهانداری
132. در نیشابور شهر فیروزه – فریدون گرایلی
133. دیباچه ای بر نظریّۀ انحطاط ایران – جواد طباطبایی
134. دست بافته های عشایری و روستایی فارس - سیروس پرهام با همکاری سیاوش آزادی
135. دین در عهد مغول – آ. باسانی، ترجمۀ حسن انوشه
136. دین و دولت در ایران عهد مغول – شیرین بیانی
137. راهنمای صنایع اسلامی – م. س. دیماند، ترجمۀ عبدالله فریار
138. راهنمای موزۀ هنرهای تزئینی - ابوالفتح ذابح
139. رمزهای زنده جهان - مونیک دوبوکور، ترجمه جلال ستّاری
140. روابط سیاسی سلاجقۀ روم با ایلخانان – رقیّه یوسفی حلوایی
141. روح ملّت ها – آندره زیگفرید، ترجمۀ احمد آرام
142. روزنامۀ صفر هیئت ملکم به دربار ایران در سالهای 1790 و 1800 و 1801 میلادی - ویلیام هالینگبری، ترجمۀ امیرهوشنگ امینی
143. زبان تصویر – گئورکی کپس، ترجمۀ فیروزه مهاجر
144. زن در ایران عهد مغول – شیرین بیانی
145. زندگانی و شخصیّت خواجه نصیرالدّین طوسی – کاظم روانبخش
146. زیر آسمان ایران - هرمان نوردن، ترجمۀ سیمین سمیعی
147. سبک شناسی – محمّدتقی بهار (ملک اشّعراء) **
148. سبک شناسی شعر – سیروس شمیسا
149. سبک شناسی معماری ایرانی - محمّدکریم پیرنیا، تدوین غلامحسین معماریان
150. سبک شناسی هنر معماری – پرویز ورجاوند **
151. سبک شناسی معماری ایرانی – محمّدکریم پیرنیا
152. سرآغاز کار هنری – مارتین هایدگر، ترجمۀ پرویز ضیاء شهابی
153. سرگذشت هنر در تمدّن اسلامی – حسن بلخاری **
154. سرزمین گیلان – الکساندر خودزکو، ترجمۀ سیروس سهامی
155. سفال ایران از دوران پیش ار تاریخ تا عصر حاضر - لیلا رفیعی
156. سفال زرّین فام ایرانی – آلیور واستون، ترجمۀ شکوه ذاکری
157. سفال و سفالگری در ایران (از ابتدای دوره نوسنگی تا دوران معاصر) - سیف الله کامبخش فرد
158. سفرنامۀ آکی ئو کازاما، ترجمۀ هاشم رجب زاده
159. سفرنامۀ ابن بطوطه ، ترجمۀ محمّدعلی موحّد
160. سفرنامۀ ارنست اورسل ، ترجمۀ علی اصغر سعیدی
161. سفرنامه اوژن فلاندن و پاسکال کاست ، ترجمه علی مددی
162. سفرنامۀ پلان کارپن ، ترجمۀ ولی الله شادان
163. سفرنامه پیترو دلاواله ، ترجمه شعاع الدّین شفا
164. سفرنامۀ جملی کارری، ترجمۀ عبّاس نخجوانی و عبدالعلی کارنگ
165. سفرنامۀ جیمز موریه، ترجمۀ ابوالقاسم سرّی
166. سفرنامه دیالا فوا در زمان قاجاریه، ترجمه فره وشی
167. سفرنامۀ ژان باتیست تاورنیه ، ترجمه ابوتراب نوری
168. سفرنامه ژان شاردن ، ترجمه حسین عریضی
169. سفرنامۀ فورو کاوا، ترجمۀ هاشم رجب زاده و کینجی ئه اورا
170. سفرنامۀ کارستن نیپور، ترجمۀ پرویز رجبی
171. سفرنامۀ کلاویخو، ترجمۀ مسعود رجب نیا
172. سفرنامه کمپفر - ترجمه کیکاووس جهانداری
173. سفرنامۀ مارکوپولو – ترجمۀ حبیب الله صحیحی
174. سفرنامۀ مارکوپولو – ترجمۀ منصور سجّادی
175. سفرنامه های ونیزیان در ایران، ترجمۀ منوچهر امیری
176. سفرنامۀ هینریش بروگش - ترجمۀ مهندس کردبچه
177. سفرنامۀ یاکوب ادوارد پولاک (ایران و ایرانیان) - ترجمۀ کیکاووس جهانداری
178. سفرنامۀ یوشیدا ماساهارو، ترجمۀ هاشم رجب زاده
179. سفیران پاپ به دربار خان – دواکه ویلتس
180. سلطان جلال الدّین خوارزمشاه: تندیس دلیری و استقامت – پناهی سمنانی
181. سماع در تصوّف – اسماعیل حاکمی
182. سیاحت نامۀ ژان شاردن - ترجمۀ محمّد عبّاسی
183. سیاست و اقتصاد عصر صفوی - محمّدابراهیم باستانی پاریزی
184. سه رهیافت به حکمت هنر اسلامی – زهرا رهنورد، محمّد مددپور و تیتوس بورکهارت، ترجمۀ سیّدمحمّد آوینی
185. سیرت جلال الدّین منکبرنی – شهاب الدّین محمّد نسوی
186. سیر عرفان در اسلام – زین الدّین کیایی نژاد
187. سیر غزل در شعر فارسی – سیروس شمیسا
188. سیر و صور نقّاشی ایران - آرتور آپهام پوپ، ترجمه یعقوب آژند
189. سیری در صنایع دستی ایران - جی. کلارک و سومی هیراموتوکلاک [بی تا]
190. سیری در صنایع دستی ایران - جی گلاک و کارل جی. پنتون
191. سیمای فرهنگی ایران - حسین یاوری
192. سیمای فرهنگی ایران – عبّاس نامجو
193. سیمای میراث فرهنگی مازندران - شهربانو وفایی
194. سیمای میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان چهارمحال و بختیاری - اردشیر آخوندی و بابک زمانی پور
195. شاه عبّاس و هنرهای اصفهان - آنتونی ولش، ترجمه احمدرضا تقاء
196. شاهکارهای هنر ایران – آرتور آپهام پوپ، ترجمۀ پرویز ناتل خانلری
197. شرح سفری به ایالت خراسان - سی.ام. مک گروگر، ترجمۀ مجید مهدی زاده
198. شکل گیری هنر اسلامی – الگ گرابار، ترجمۀ مهرداد وحدتی دانشمند
199. شناخت اساطیر ایران - جان هینلز، ترجمه ژاله آموزگار و احمد تفضّلی
200. شناخت گلیم – زهرا جزایری
201. شناخت هویّت زن ایرانی در گستره پیش تاریخ و تاریخ - شهلا لاهیجی و مهرانگیز کار
202. شناسنامۀ ایلات و عشایر استان کهگیلویه و بویراحمد - سازمان مدیریّت و برنامه ریزی [بی تا]
203. شهر، سیاست و اقتصاد در عهد ایلخانان
204. شهود و شیدایی - علی اکبر رشاد
205. صحّافی سنّتی ( مجموعه پانزده گفتار) - ایرج افشار
206. صنایع دستی استان یزد – سیّدمحمود توحیدی
207. صنایع دستی کهن ایران – هانس ای وولف، ترجمۀ سیروس ابراهیم زاده
208. صوفیسم و تائوئیسم – توشیهیکو ایزوتسو، ترجمۀ محمّدجواد گوهری
209. طرحها و نقوش لباسها و بافته های ساسانی - محمّدرضا ریاضی
210. عروج انسان (بخش موسیقی افلاک) – ج. برونسکی، ترجمۀ محمّدهادی شفیعی ها
211. علم و تمدّن در اسلام – حسین نصر، ترجمۀ احمد آرام
212. فرآورده های چاپ در صنعت نسّاجی – مرتضی سی زادۀ ابیانه و ابوالفضل داوودی رکن آبادی
213. فرش ایران - شیرین صوراسرافیل
214. فرش ایران – محمّدجواد نصیری
215. فرش خراسان (کویر سبز جنوب) – شیرین صور اسرافیل
216. فرش سیستان
217. فرهنگ مصوّر نمادهای سنّتی – سی. جی. کوپر، ترجمۀ ملیحه کرباسیان
218. فرهنگ نگاره ای نمادها در هنر شرق و غرب – جیمز هال، ترجمۀ رقیّه بهزادی
219. فرهنگ نمادها - ژان شوالیه و آلن گربران، ترجمه سودابه فضایلی
220. فرهنگنامۀ معماری ایران – محمّد بهشتی *
221. فرهنگ نمادها – ژان شوالیه، ترجمه و تحقیق سودابه فضایلی
222. فضاهای ورودی در معماری سنّتی ایران - حسین سلطان زاده
223. فلزکاری - حسین یاوری
224. فلسفۀ تاریخ هنر – آرنولد هاوزر، ترجمۀ محمّدعلی فرامرزی
225. فلسفۀ هنر ارسطو – محمّد ضیمران
226. فنون شعر و کالبدهای پولادین آن – مهدی حمیدی شیرازی
227. فن و هنر سفالگری - فائق توحیدی
228. فهرست اسامی و آثار خوشنویسان قرن دهم هجری و نقد و بررسی گلستان هنر - فیروز منصوری
229. فهرست فراورده های دستی ایران - سازمان صنایع دستی ایران
230. فهرست مقالات ایرج افشار – تاریخ هنر در ایران
231. قالی ایران – سیسیل ادواردز، ترجمۀ میهن دخت صبا
232. قالی بافی بر اساس استاندارد مهارت – اصغر خداخواه امامچائی
233. قالیچه های شیری فارس - پرویز تناولی
234. قالی ها و قالیچه های شهری و روستایی ایران – اریک اشنبرنر، ترجمۀ مهشید تولّایی و محمّدرضا نصیری
235. قالی های ایرانی – آرمن هانگلدین، ترجمۀ اصغر کریمی
236. قلمدان و سایر صنایع روغنی ایران - محمّدعلی کریم زاده تبریزی
237. قلم زنی - محمّد ستّاری
238. قلم کار اصفهان - حسین یاوری، علیرضا بطلانی و هاله هلاکویی اصفهانی
239. کارنامۀ اسلام – عبدالحسین زرّین کوب ***
240. کارهای استادانه - دیوید جیمز، گردآوری ناصر خلیلی، ترجمه پیام بهتاش
241. کتاب آرایی در تمدّن اسلامی - نجیب مایل هروی
242. کتاب ایرانی - فرانسیس ریشارد، ترجمه ع. روحبخشان
243. کتاب رنگ - یوهانس ایتن، ترجمۀ محمّدحسین حلیمی
244. کتاب گیلان – ابراهیم اصلاح عربانی
245. (کتابهای فرهنگستان هنر: خ خیّام جنوبی، پاساژ خرّم یا پایینتر، طبقۀ بالا، دست راست)
246. کشاورزی و مناسبات ارضی در ایران عهد مغول - ایلیا پاولویچ پتروشسفسکی، ترجمه کریم کشاورز
247. کلّیات سبک شناسی – سیروس شمیسا
248. کلّیات عرفان اسلامی – همایون همّتی
249. کلّیات عرفان و تصوّف – غلامعلی آریا
250. گچ - احمد حامی
251. گردباد شور جنون سبک هندی کلیم کاشانی – محمّد شمس لنگرودی
252. گره چینی در معماری اسلامی و هنرهای دستی - حسین زمرشیدی
253. گره یازی و گره چینی در هنر معماری ایران - مرتضی فرشته نژاد
254. گره و کاربندی - اصغر و شعرباف
255. گزارشات ملیله زنجان
256. گزارش صنایع دستی استان یزد و کرمان
257. گلستان هنر - قاضی احمد منشی قمی، تصحیح احمد سهیلی خوانساری
258. گلیم تاریخچه بافت و شناسایی – آلستر هال و جوزه لوچیک وی ووسکا، ترجمۀ شیرین همایونفر
259. گلیمهای ایرانی – آلستر هال و نیکلاس بارنارد، ترجمۀ کرامت الله افسر
260. گیاهان مقدّس - شفیع جوادی
261. لغات و اصطلاحات فنّ کتابسازی - غلامرضا مایل هروی
262. ما چگونه ما شدیم؟ - صادق زیباکلام
263. مارکوپولو در ایران – آلفونس گابریل، ترجمۀ پرویز رجبی
264. ماه در ایران - مهرانگیز صمدی
265. مبادی سواد بصری - دونیس داندیسف ترجمۀ مسعود سپهری
266. مبانی فلسفی هنر – آن شپرد، ترجمۀ علی رامین
267. مبانی هنر اسلامی – بورکهارت، ترجمۀ امیر نصری
268. مبانی هنرهای تجسّمی - محمّحسین حلیمی
269. مبانی هنر معنوی – هانری کربن
270. مجموعه مقالات کنگرۀ اوّل و دوّم "تاریخ معماری و شهرسازی ایران"
271. مجموعه مقالات "حکمت و هنر معنوی"، ترجمۀ غلامرضا اعوانی
272. مجموعه مقالات نخستین گردهمایی "گنجینه های ازیادرفتۀ هنر ایران **
273. مجموعه مقالات همایش "مکتب تبریز و آل جلایر" دانشگاه هنر اسلامی تبریز – خرداد 87 (سایت همایشهای دانشگاه هنر اسلامی)
274. مجموعه مقالات همایش "نگارگری دورۀ ایلخانی" تبریز
275. مجموعه مقالات  اوّلین سمینار تاریخی "هجوم مغول به ایران و پیامدهای آن" دانشگاه شهید بهشتی
276. مجموعه مقالات "اوّلین همایش هنر اسلامی" به کوشش محمّد خزائی، تهران موسّسه مطالعات هنر اسلامی و وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی (۱۳۸۳)
277. مختصری در تاریخ تحوّل نظم و نثر پارسی – ذبیح الله صفا
278. مراغه – یونس مروارید
279. مردم شناسی و روان شناسی هنری – جابر عناصری
280. مروری بر صنایع دستی ایران – م. حسن بیگی
281. مسائل عصر ایلخانان – منوچهر مرتضوی
282. مسجد ایرانی مکان معراج مؤمنین – سیّد محمّد بهشتی
283. مشاهدات سفر از بنگال به ایران در سالهای 1786 _ 1787 میلادی - ویلیام فرانکلین، ترجمۀ محسن جاویدان
284. معانی رمزی صلیب تحقیقی در فنّ معارف تطبیقی – رنه گنون، ترجمل بابک علیخانی
285. معماری اسلامی– الن براند، ترجمۀ دکتر شیرازی و ایرج اعتصام
286. معماری اسلامی – هتستین مارکوس *
287. معماری ایران – آرتور آپهام پوپ، ترجمۀ غلامحسین صدری افشار
288. معماری ایلخانی – دونالد ویبر، ترجمۀ عبدالله فریار **
289. معماری و تزئینات اسلامی- درک هیل و اولگ گرابار *
290. معنی هنر – اریک نیوتن، ترجمۀ پرویز مرزبان
291. معنی هنر – هربرت رید، ترجمل نجف دریابندری
292. مغولان در تاریخ – برتولد اشپولر، ترجمۀ عبدالرّسول خیراندیش
293. مغولان و حکومت ایلخانی در ایران – شیرین بیانی
294. مغول ها – دیوید مورگان، ترجمۀ عبّاس مخبر
295. مغول ها – محسن هجری
296. مقدّمه ای بر شناخت قالی ایران – جواد یساولی
297. مقدّمه ای بر مبانی عرفان و تصوّف – ضیاءالدّین سجّادی
298. مکاتبات رشیدی، تصحیح محمّد شفیعی
299. مکتب حافظ – منوچهر مرتضوی
300. مناقب هنروران - مصطفی عالی افندی، ترجمه توفیق سبحانی
301. مولانا جلال الدّین میرک اصفهانی، هنرمند بهزاد دوست - مجموعه مقالات نگارگری مکتب اصفهان
302. موسیقی و عرفان سنّت اهل حق – ژان دورینگ، ترجمۀ سودابه فضایلی
303. مهاجرت تاریخی ایرانیان به هند – فرهنگ ارشاد
304. نامنامۀ موسیقی ایران زمین – مهدی ستایشگر
305. نقّاشی های تصویری رنگ و روغن با لایه تدارکاتی قرمز - حسین آقاجان
306. نمادهای اسطوره ای و روانشناسی زنان - شینا بولن، ترجمه آذر یوسفی
307. نسّاجی ایران بافته های دورۀ اسلامی – فیلیس آکرمن، ترجمۀ زرّین دخت صابرشیخ
308. نسّاجی سنّتی ایران – حسین یاوری
309. نظام اجتماعی مغول – ولادیمیر تسف و یاکووله ویچ، ترجمۀ شیرین بیانی
310. نظریّۀ جامعه شناسی در دوران معاصر – جورج ریترز، ترجمۀ محسن ثلاثی
311. نغمه های ولاء یا دیوان گیاهی - عبّاس گیاهی
312. نقّاشی ایرانی – بارابارا برند، ترجمۀ مهناز شایسته فر
313. نقّاشی ایرانی – شیلا کن بای، ترجمۀ مهدی حسینی
314. نقّاشی ایرانی – مهدی حسینی
315. نقّاشی ایرانی از دیرباز تا امروز – روبین پاکباز
316. نقشهای قالی ترکمن و اقوام همسایه - علی حصوری
317. نگارگری اسلامی – ثروت عکاشه، ترجمۀ غلامرضا تهامی
318. نگارگری ایرانی – اولگ گرابار، ترجمۀ مهرداد وحدتی دانشمند *
319. نگارگری معاصر ایران - سیّدمحمود افتخاری
320. نگاهی به پارچه بافی دوران اسلامی – زهره روح فر
321. نگرشی بر روند رودوزیهای سنّتی - صبا اسفندیاری
322. نگرشی بر روند سوزن دوزی سنّتی ایران - صبا اسفندیاری
323. وقفنامۀ ربع رشیدی، به کوشش مجتبی مینوی و ایرج افشار
324. هجوم اردوی مغول به ایران – عبدالعلی دستغیب
325. هرمس و زبان مرغان – رنه گئون، مارتین لینگز، تیتوس بورکهارت و دیگران، ترجمۀ امین اصلانی
326. هفت هزار سال هنر فلزکاری ایران - محمّدتقی احسانی
327. هندسۀ مقدّس فلسفه و تمرین – رابرت لولر، ترجمۀ هایده معیّری
328. هندسه و تزئدن در معماری اسلامی – گلرو نجیب اوغلو، ترجمۀ قیّمی بیدهندی
329. هنر اسلامی – ارنست کونل، ترجمۀ هوشنگ طاهری **
330. هنر اسلامی ذهن و بیان – تیتوس بورکهارت، ترجمۀ مسعود رجب نیا
331. هنر اسلامی زبان و بیان – تیتوس بورکهارت، ترجمۀ مسعود رجب نیا
332. هنر ایلخانی و تیموری – امیر توشراتو و ارنست گروبه، ترجمۀ یعقوب آژند
333. هنر ایران - آندره گدار، ترجمه بهروز حبیبی
334. هنر ایران - رمان گیرشمن، ترجمه بهرام فره وشی
335. هنر ایران در دوران پارتی و ساسانی - رمان گیرشمن، ترجمه بهرام فره وشی
336. هنر خط و تذهیب قرآنی - مارتین لینگز، ترجمه مهرداد قیّومی بیدهندی
337. هنر در جهان اسلام – ریچارد اتینگهاوزن، ترجمۀ مهرداد وحدتی دانشمند **
338. هنر در گذر زمان – هلن گاردنر
339. هنر سفالگری دوره اسلامی ایران - فاطمه کریمی و محمّدیوسف کیانی
340. هنر قلمدان - ادیب (عبدالعلی) برومند
341. هنر قلم زنی در ایران - منوچهر حمزه لو
342. هنر کاغذبری در ایران ( قطّاعی) - یحیی ذکاء
343. هنر گره چینی در معماری - محبوبه امیرغیاثوند
344. هنر معماری در سرزمینهای اسلامی – ج. هوگ *
345. هنر مقدّس اصول و روشها – تیتوس بورکهارت، ترجمۀ جلال ستّاری
346. هنر و معماری اسلامی – ریچارد اتینگهاوزن و الگ گرابار، ترجمۀ یعقوب آژند
347. هنر و معماری اسلامی – شیلا بلار و جاناتان ام بلوم، ترجمۀ اردشیر اشراقی
348. هنر و معماری اسلامی در ایران – بلر شیلا اس *
349.  هنر و معنویّت اسلامی – سیّحسین نصر، ترجمۀ رحیم قاسمیان
350. هنرهای بومی در صنایع دستی باختران – علی اصغر شریعت زاده و دیگران
351. یادداشتی در مورد پژوهشی موزه ای - استیون دکلرک و مارتا لورنچو

 

 

 

ب) مقاله ها

 

1. اسطوره و نشانه شناسی در ارتباط با فرشهای شرقی – جان کیتس
2. الجایتو، نخستین چهرۀ شیعه در تاریخ – کیوان لولوئی
3. اندیشۀ مهدویّت در میان سربداران – رسول رضوی **
4. انواع سبکهای شعری از ابتدا تا به امروز **
5. اوضاع سیاسی و اجتماعی شرق اسلامی مقارن تهاجم مغول – مهرناز بهروزی
6. بازخوانی هنر مغفول هنر ایران - عبدالمجید شریف زاده
7. بازخوانی هویّت معنوی و انگاره های قدسی در معماری مساجد شیعی – محمّدرضا بمانیان و دیگران
8. بررسی تأثیرات حمله و حکومت مغولان در شعر فارسی سده های هفتم و هشتم و بازتاب آن در آثار شعرای دورۀ مذکور (سعدی، مولانا، سیف فرغانی، اوحدی مراغه ای، عبید زاکانی و حافظ) – مهناز فولادی (پروپوزال) **
9. بررسی سبک آذری در معماری امامزادگان کشور با تأکید بر آرامگاه امامزاده جعفر – نسا خزاعی و دیگران
10. بررسی ناامنی های عهد مغولان و نقش آن در انحطاط اخلاق ایرانیان – مرتضی حاجی مزداراتی **
11. بررسی واکنش شهرهای ماوراءالنّهر و خوارزم در برایر اوّلین تهاجم مغولان (616 تا 618 هجری) – علیرضا خزائلی
12. بررسی هنرهای سنّتی نقده، اشنویّه و پیرانشهر – فیروز جمشیدی
13. بررسی هنر نقّاشی ایران پس از حملۀ مغول و تأثیر هنر چین در آن – هادی زکریّایی (پروپوزال) **
14. پارچه قلم کار - حسن قره نژاد
15. پارچه قلمکار - علی اکبر علایی
16. پاپیه ماشیه هنر کاغذ و مقوّا با هشتصد سال سابقه - کریم مصوّر طاهری
17. پیامدهای روانشناختی فاجعه ها – محمّد نجّاریان و فرید براتی سده
18. پیامدهای یوروش مغول – لقمان بایمت اف
19. تأثیرات حملات و حکومت مغولان در جمعیّت خراسان – جواد عبّاسی و تکتم محمّدی **
20. تأثیرات روانی هجوم مغول بر جامعۀ قرن هفتم با نگاهی به نفثة المصدور – احمد امیری خراسانی و نازنین غفّاری **
21. تأثیرات متقابل معماری ایران و چین – زهره بزرگ نیا **
22. تأثیر اختلافات مذهبی ایرانیان در شتاب گرفتن پیدایی و پایان حکومت ایلخانان – پروین ترکمنی آذر تأثیر ایلغار مغول در مسیر تاریخ – داوود اصفهانیان
23. تاثیر ایلغار مغول در مسیر تاریخ – داوود اصفهانیان
24. تأثیر معماری ایلخانی بر هنر و معماری بعد از خود
25. تاریخچه لاک سازی - سوسن بیانی
26. تأمّلی دربارۀ تسامح مذهبی مغولان در ایران – مهدی عبادی **
27. تحلیل مردم شناختی نمادها در عزاداری عاشورای حسینی - مهری بهار
28. تحوّلات جمعیّتی خراسان از آغاز حملات مغول تا تأسیس حکومت ایلخانی – تکتم یارمحمّدی
29. ترمه در یزد – سعید میرشمسی
30. تسامح و تساهل مذهبی مغولان – معصومه دهقان **
31. تصوّف و عرفان در عصر ایلخانی (قرن هفتم و هشتم ه.ق) غلامعلی آریا **
32. تعزیه تجلّی گاه سنّتها و اصالتها - اردشیر صالح پور
33. تقدیرگرایی عامیانه، ریشه های و پیامدها – جواد شجاعی
34. جلدهای ایران - محسن صبا
35. چرا هنر قلمدان متروک شده است؟ - یوسف نیّری
36. حملۀ مغول به ایران – بابک انصافی
37. حملۀ مغول و تأثیر آن در شعر و ادب فارسی **
38. خوشنویس زاده هنرمندی چیره دست در سوخت
39. درآمدی پیرامون برآیندهای سیاسی_اقتصادی یورش مغول – محمّد قراگوزلو
40. دست بافته های ایران - سیروس پرهام
41. دین در نزد مغولان – زهرا عرب
42. دین و دولت در ایران عهد مغول – میرصابر منیری
43. رقابت ایلخانان با سلاطین مملوک بر سر حج – ابوالفضل رضوی
44. روانشناسی اجتماعی شعر فارسی در نگاهی به تخلّص ها – محمّدرضا شفیعی کدکنی **
45. روانشناسی اجتماعی مردم مصیبت زده، روحیات جامعۀ ایرانی در عصر حملات مغول – اشرف سرایلو
46. روشهای ساخت و کاربرد مقوّا در هنرهای اسلامی ایران
47. روشهای مرمّت مقوّاهای به کار رفته در جلدهای قدیمی کتب و مرقّعات - مصطفی رستمی
48. رهآورد ۴۰۰ سفر به دور دنیا - روزنامه ایران
49. زری بافی ایران - زهره روح فر
50. زری بافی در گذر زمان - روح الله دهقانی
51. زمینه های فرهنگی_تاریخی گسترش آیینهای عاشورایی در جهان ایرانی - محمّد میرشکرایی
52. ژیل دلوز و فلسفۀ دگرگونی و تباین – محمّد ضیمران
53. ساخت گره (پروژه مرمّت ابنیه) - راضیه خاکی و ندا تاکی (کارشناسی معماری دانشکده هنر و معماری دانشگاه یزد) ۱۳۸۴ .
54. سادات در دورۀ مغول – جواد عبّاسی
55. سرگذشت دانشمندان و مراکز دانش در حملۀ مغول – نورالله کسایی
56. سفرنامۀ بوانات و هرات و یزد - جمشید صداقت کیش
57. سیاست مذهبی حکومت ایلخانی، تسامح یا آشفتگی مذهبی؟ - علیرضا کریمی و منوچهر صمدی وند
58. سیر تحوّل هنر  لاکی در موزه هنرهای تزئینی - ابوالفضل ذابح
59. شامان گرایی و دین مغولان – الهام مفتاح
60. شعر و ادب فارسی در دوران حملۀ مغول **
61. صد سال آرامش - آیدین آغداشلو
62. صنایع کاغذی یا مقوّایی - مصوّرالملکی
63. صنعت قلمدان سازی - پرویز بهنام
64. علل تهاجم مغولان به ایران – سیّدعبّاس رضوی
65. غزل باغ ایرانی – سیّدمحمّد بهشتی
66. فرجام و پیامد ایلغار مغول – حمید یزدان پرست
67. فرش نامۀ ایران – حسن آذرپاد و فضل الله حشمتی رضوی
68. فرشهای ترکمنی – گیتی مهرآذر
69. فرضیّۀ فاجعه زدگی: تأثیر پایدار فاجعۀ مغول در تاریخ سیاسی، اجتماعی و علمی ایران – عبّاس عدالت **
70. فرهنگ جامع فرش ایران – احمد دانشگر
71. فن شناسی تاریخی مقوّاهای مورد استفاده در تجلید - مصطفی رستمی
72. قلمدان: ابزار فراموش شده خطّ کتابت - غلامحسین تقوی
73. قلمدان سازی در ایران - ابوالفضل ذابح
74. قلم کار - هادی سیف
75. قلم کار نقّاشی به روایت بازماندگان - سازمان صنایع دستی
76. کاوش در گورستان و سکّه – محمّدرضا خلعتبری
77. گبّه ستایش طبیعت - علی افلاکی
78. گلابتون سازی - مریم فانی (جزوه ای از مراحل گلابتون سازی استاد عبّاسعلی فولادگر)
79. گورستان بی مرز – محمّد قراگوزلو
80. لاکیهای ایرانی - آیدین آغداشلو
81. لاکیهای ایرانی هنری همیشه در اوج - محمّدرضا حسن بیگی
82. مبادلات فرهنگی در خانات مغول- شگردرین بیرا، ترجمۀ جواد عبّاسی
83. مجموعه های هنری (قلمدان) - یوسف نیّری
84. مختصّات شعر سبک عراقی (حکومت مغولان) **
85. مراکز علمی ایران در دورۀ ایلخانان – پروین ترکمنی آذر **
86. مروری بر نتایج حملۀ مغول – محمّد قراگوزلو
87. مروری جامعه شناختی بر ادبیّات فارسی از قرن هفتم تا پایان قرن دهم **
88. مروری کوتاه بر نقش اجتماعی_فرهنگی  متصوّفه در آذربایجان دورۀ مغول – پریسا قربان نژاد (بی تا)
89. مضامین اجتماعی در شعر فارسی عهد مغول – عمرالنّسا کزکاوا
90. معرّفی کاخهای ایلخانی در تخت سلیمان – مظفّر عبّاس زاده
91. معماری و روابط فرهنگی بین ایران و چین – زهره بزرگ نیا **
92. مقاومت شهرهای ماوراءالنّهر و خراسان در برابر ایلغار مغول – محمّدعلی جودکی و امین جیران **
93. مقایسۀ سبک شناختی معماری مساجد ایرانی و شعر فارسی – افسانه خاتون آبادی **
94. مقدّمه ای بر شناخت، حفاظت و مرمّت مقوّای جلدهای قدیمی - مصطفی رستمی
95. مقوّاگری در تاریخ تجلید تمدّن اسلامی - مصطفی رستمی
96. مقولۀ جهاد و نزاع ایدئولوژیک در عصر ایلخانان – حسن انصاری قمی
97. مناسبات سلجوقیان روم با مغولان – پرویز حسینی
98. موقعیّت شیعیان ایران در دورۀ ایلخانان – پروین ترکمنی آذر
99. میناکاری صابئین - مریم میثاقی و فرناز مرادمند
100. نظری اجمالی بر پارچه های ایرانی - مریم کیان
101. نظری اجمالی به اوضاع خراسان بعد از حملۀ مغول – حمیدرضا ولیزاده
102. نقّاشی های لاکی ایران - پریدخت نعیمی
103. نقوش سفال ایران جلوه ای از خداوند است - محمّد خان بیگی
104. نماد در قالی – محمّدرضا امینی
105. نوارهای تزئینی منسوج ایران – شهلا امینی
106. واکنش برخی شاعران و ادیبان در برابر مغول – ذوالفقار علامی
107. واکنش سعدی در برابر حمله و حکومت مغول – مهناز فولادی (بی تا)
108. وحدت و کثرت در هنر اسلامی در نگاهی به آثار بورکهارت – مژگان خاکپور و محمّد خزایی **
109. هنر اسلامی، زبان و بیان، با تأکید بر نگرش تیتوس بورکهارت بر کثرت و وحدت – مژگان خاکپور
110. هنر تذهیب و جلدهای سنّتی در ایران - باربارا برند، ترجمه داریوش کریمی
111. هنر سنّتی در عالم مثال خلق می شود - زهرا رهنورد
112. هنر عاشورایی هنری ایرانی است - جهانگیر کازرونی
113. هنر قلمدان سازی - ابوالفضل ذابح
114. همای اقبال و صدای ادبار – محمّد سلماسی زاده
115.   یاسا در عهد مغول – معصومه معدن کن

ج) پایان نامه ها

1.      آذربایجان در دورۀ تیمور و شاهرخ – سیروس فلاحت – استاد: دکتر سالاری 1395 .

2.      اوضاع فرهنگی هرات در عصر سلطان حسین بایقرا - المیرا جولا – استاد: دکتر بیات – 1388 .

3.      بررسی اصلاحات غازان در دورۀ ایلخانان – محمّد نوجوان – استاد: دکتر ارجمندزاده، دکتر سالاری 1393 .

4.      بررسی مناسبات تشیّع و تصوّف در عصر صفوی – لطیف حسینی – استاد: دکتر ارجمندزاده 1391 .

5.      بررسی مناسبات حکومتهای محلّی  (اتابکان فارس، لر، کرمان) با ایلخانان مغول – رزیتا آقایی سوره – استاد: دکتر طالعی، دکتر سالاری 1393 .

6.      تاریخ تحوّلات سیاسی و اجتماعی آذربایجان در دورۀ ایلخانان – امید کفّاشی – استاد: دکتر بیات، دکتر چمنکار 1389 .

7.      تداوم سنّت های سیاسی، نظامی و فرهنگی دورۀ تیموری در عصر صفوی – مرضیه شاه ویسی 1391 .

8.      تقابل مدنیّت مغول با فرهنگ ایران اسلامی – راضیه پور احمد – استاد: دکتر ارجمندزاده، دکتر چمنکار 1389 (12) *

9.      رفتارشناسی ایرانیان در برابر حملۀ مغول تا پایان حکومت هلاکو – بهاره علی محمّدنژاد – استاد: دکتر سالاری 1396 (106) **

10.  رقابت و چالشهای وزارت در دورۀ ایلخانی – کمال زرزا – استاد: دکتر طالعی 1393

11.  روابط ایلخانان مغول با اردوی زّرین (آل جوجی) – مهدی محمّدی – استاد: دکتر مسعود بیات، رضا پایاتی 1388 .

12.  سیاست های مذهبی دورۀ تیموریان – هما صالح زاده – استاد: دکتر بیات، دکتر سالاری، دکتر چمنکار، ارجمندزاده 1391 .

13.  مروری بر مناسبات ایران و چین در دورۀ ایلخانان و تیموریان. کریم فرجی قرابگلو – استاد: دکتر بیات، دکتر سالاری 1391 .

14.  نقش فرماندهان و سرداران در انقراض حکومت ایلخانان (با تأکید بر دورۀ ابوسعید) – زیبا شهبازی قپچاق – استاد: دکتر سالاری 1394 .

15.  وضعیّت اسماعیلیان در دورۀ خوارزمشاهیان – مینا محمّدی – استاد: دکتر طالعی، دکتر مؤمنی 1395 .

+

اعتقاد به منجی در اشعار دورۀ تیموریان – ریحانه وجدانی گلهین – استاد: دکتر طلوعی 1392 (223). *

2.      اشارات تاریخی دربارۀ مغول در کتابهای نثر قرن هفتم و هشتم – علیرضا واستک – استاد: دکتر طلوعی 1391 (186) .

3.      بررسی ابعاد شاعرانگی حافظ؛ شاعر گزینش ها و انگیزش ها – میثم جعفریان هریس – استاد: دکتر خانمحمّدی 1391 (176) .

4.      بررسی ریاضت ها و مجاهدت ها در آثار منثور صوفیّه از آغاز تا پایان قرن هشتم هجری (بر پایۀ قلّت منام، طعام و کلام) – میرحسین سیّدهمّتی – استاد: دکتر قدمیاری 1388 (70) .

5.      تلقّی از مرگ و راههای گریز از آن در متون منظوم تا آخر سدۀ هشتم هجری – مرضیه شکاری – استاد: دکتر مظفّری 1393 (258) . *

6.      جایگاه رابعۀ عدویّه در آثار منظوم و منثور صوفیّه – منا همّتی – استاد: دکتر مدرّسی 1388 (75) .

7.      ریا و مقابله با آن در دیوان حافظ و اسرارالتّوحید – مریم علیمرادی – استاد: دکتر طلوعی 1391 (177) .

8.      سیمای جامعه در دیوان جامی – وجیهه یوسفی سهرابلو – استاد: دکتر طلوعی 1388 (139) .

+

آشنایی با هنرهای ایرانی - ندا تاکی (دانشکده معماری و شهرسازی دانشگاه شهید بهشتی) ۱۳۸۶ .

1.      اصول طرّاحی ترمه – مجید مفیضی و احمد کاجی (دانشگاه ازاد اسلامی یزد) 1379 .

2.      بافت های کم عرض در ایلات و عشایر ایران و تطبیق آن با زندگی امروز – شهلا امینی (دانشکدۀ پردیس دانشگاه هنر اصفهان) 1374 .

بررسی دست بافته های حصیری و جایگاه آن در معیشت صنعتگران استان سیستان و بلوچستان - اسحاق درام (دانشکدۀ هنر دانشگاه سیستان و بلوچستان) 1379 .

بررسی سفالگری ابتدایی ایران در عصر حاضر - سیّدرضا حسینی میقان (دانشکده هنرهای کاربردی دانشگاه هنر تهران) ۷۳ - ۱۳۷۲.

بررسی صنایع فلزّی سنّتی فارس - ندا بخشنده و میترا محجوبی سیاهکلی (دانشکده هنر و معماری دانشگاه شیراز) ۱۳۷۹.

بررسی نقوش اشیاء هخامنشی موزه رضا عبّاسی - یعقوب طالبی (مرکز آموزش عالی میراث فرهنگی) ۱۳۸۳.

بررسی نقوش حیوانات در دوران قبل از اسلام در ایران و کاربرد گرافیکی آن - شیلا سماوکی (دانشگاه مدرّس تهران) ۱۳۸۰.

3.      ترمه در یزد – سعید میرشمسی (دانشکدۀ هنر و معماری یزد) 1383 .

4.      روانشناسی اجتماعی مردم ایران در عهد مغول – سکینه سلیمی – استاد: محمّدباقر وثوقی (دانشگاه تهران) 1388 .

5.      رجال سیاسی و فرهنگی جوین در قرن هفتم و هشتم هجری – عمادالدّین قنبرآبادی (دانشگاه فردوسی مشهد) 1378 .

6.      شناسایی بتّۀ خراسان – محمّد دیانت و محمّد اصغری (مرکز آموزش عالی امام خمینی تهران).

7.      نقش اسب در دستبافتهای روستایی عشایری ایران و تزئینات بافته شده در رابطه با اسب – افسانه مدیر امانی (دانشکدۀ پردیس دانشگاه هنر اصفهان) 1372 .

 

 

 

غزل ترکی) قره قشلاق

بیر کؤیول سینه مه ایستیر یئنه داغ تک اوتورا

دونیا! یول وئر، آرا آچ، گئت قیراغا، چک اوتورا

 

ماسوی اللّهی تک آللّاه هامیلیخ جوت یارادیب

نیه انسان آرادا تک یاشیا، تک اوتورا؟

 

عقل عبّاسی وئریب دستور اورک سلماسینا

بو گئنیش چؤلده فقط طایفۀ لک اوتورا

 

بیر دکل واردی لکستان وسطینده، هر گون

گؤرمسم آز قالار احساساتیما لک اوتورا

 

هر باخاندا گئدرم گؤیلره، الهام آلارام

خاصه اوستونده اوتوز_قیرخ دنه لک لک اوتورا

 

قره قیشلاقدی، منیم طبعیم اویاندان قاینار

یازارام آدینی تا دفتره گؤیچک اوتورا

 

گؤروم آرتا زمی بارلاری، قیزیل توخلولاری

دورنالار گؤیده اوچا، گؤللره اؤردک اوتورا

 

قره دیر چون کی مقدّسدی، شهیدلر یئریدی

اولمویا هئچ ایگیت اؤز دینیله منفک اوتورا

 

بوردا ایرانیله روم غائله سی اوز وئرمیش

دئییلیب دستانی داغلار دؤشونه حک اوتورا

 

بوردا مسعود دیوانین قبریدی کی قانلا یازیب:

قویمایین یاد بولوتوندان باغا شمشک اوتورا

 

قویمایین پاک قانیزی ناپاک الیله تؤکوله

شهریار تختینین اوسته گله دلقک اوتورا

 

آریلار قونسادا شهدین سوراجاخ، بال وئره جاخ

آمّا انصاف دیی گول اوستونه میلچک اوتورا

 

بیز قوناخ بسلمیشیخ، آمّا وطن ساتمامیشیخ

یاراماز بیر دفعه لیخ آت گئده، اشّک اوتورا

 

سانکی رنگین کمانین هر بویاغی اؤز یئری وار

قویما ذهنینده بیر آزجا بو سؤزه شک اوتورا

 

«شهسوار» ائیله وطن ساخلاماغین حقّین ادا

ائله کی قوللوغونا یوزلر اتابک اوتورا.

 

نامۀ

بسم الله الرّحمن الرّحیم

98/7/20

محضر امام جمعۀ محترم سلماس حضرت حجّةالاسلام والمسلمین طباطبایی

سلامٌ علیکم و رحمةالله

با عرض تسلیت ایّام اربعین سیّد و سالار شهیدان (ع) و تبریک انتساب شایستۀ جنابعالی به مقام نمایندگی ولیّ فقیه در شهرستان و آرزوی توفیق در اعتلای کلمۀ حق و اجرای شعائر دینی، اینجانبان امید شمس‌آذر و آمنه پوررجب فارغ‌التّحصیل تاریخ از دانشگاه ارومیّه و دانش‌آموختۀ علوم حوزوی از حوزۀ علمیّۀ االزّهراء(س) سلماس، تابستان امسال با دستی خالی و با ایمان به وعدۀ الهی و تکیه بر معیارهای معنوی و اخلاقی، اقدام به تشکیل زندگی مشترک نمودیم تا اسباب مادّی آن را خدا خود فراهم کند. اکنون با گذشت چند ماه از آغاز زندگی، با مشکل نبود درآمد ثابت و ناتوانی در تأمین هزینه‌های زندگی مواجه شده و حتّی علی‌رغم باور قلبی به وظیفۀ اسلامی و ملّی خویش در فرزندآوری و تزاید نسل، توفیق آن را از خود سلب‌شده می‌بینیم. حقوق تدریس آزاد در مدارس غیردولتی (در حدّ چندصد هزار تومان) شوهر، کفاف زندگی اجاره‌نشینی‌مان (ماهی 300 هزار تومان) را نمی‌دهد و آزمون‌های استخدامی سالانه هم عرصۀ مطمئنّی برای یافتن شغل ثابت نیست. مشاغل آزاد و کارگری هم، یا بستن قرارداد را به کار تمام‌وقت و انصراف از تدریس مشروط کرده‌ و یا دارای شرایط سختی مانند کار شبانه در بیرون شهر هستند که عملاً برای ما ناممکن است. خانم نیز با وجود اتمام سطح 2 حوزه، بیش از یک سال است که به خاطر ضیق مالی از ارائۀ پایان‌نامه و اخذ مدرک محروم مانده و با وجود چند سال خدمت به عنوان پلیس افتخاری، هنوز وعده‌ای از سوی نیروی انتظامی برای استخدام رسمی دریافت نکرده است. با اینکه پدر و مادرانمان تا آنجا که توان داشتند، در ابتدای زندگی مبالغی کمک مالی به ما نموده‌اند، ولی آن نیز بیش از این مقدور نبوده و در حال حاضر در شرایط بلاتکلیفی به سر می‌بریم. لذا از جنابعالی خواهشمندیم با توجّه به توانایی‌های این زوج جوان در امور مختلف علمی، فرهنگی، هنری و تبلیغی، تا آنجا که میسّر است، امکان به کارگیری ما در فعّالیّت‌های مربوطه در نهادهایی از قبیل سازمان تبلیغات اسلامی، ادارۀ فرهنگ و ارشاد اسلامی، ادارۀ میراث فرهنگی یا دانشگاه‌های غیردولتی را -ولو به صورت غیررسمی و پاره‌وقت- فراهم آورید تا یقین ما به وعدۀ الهی مستحکم‌تر شده و بیش از پیش دعاگوی مسئولان خدوم جمهوری اسلامی و روحانیّت معزّز باشیم.

اجرتان با اباعبدالله

امید شمس‌آذر و آمنه پورجب

تلفن تماس: [phone]

 

 

 

قطعه) بی وفایی

زل نزن تو صورتم! بچّه بودیم میخندیدیم
حالا تو بخندی و من اونجوری بشم؟ زکی!
 
خربزه خوردی و باید پای لرزش بشینی
جربزه داشتی نمیخوردی اگه یک کمکی
 
الکی بودی و مهر از تو مث آب میریخت
من هالو که به تو دل داده بودم الکی
 
دل دادم عقد و عروسی تو کاره، امّا دیدم
عقد دیگه چه صیغه ای؟ عروس چی؟ که عروسکی
 
بی وفایی، دل من از غصّه داغون شد و رفت
دل دیگه بیارم؟ دل که نداره یدکی
 
رفت همونجایی که روزها پشه ها اونجا میرن
تو هم اونجا بری تا فک نکنی شاپرکی
 
یاور زندگی تو با ما استاد شده بود
ولی امروز با موچول بازی و با بی لچکی
 
نمک هم حدّی داره، نشنیدی دکتر چی میگه؟
آخرش این میشه که هیش جا سماغی نمکی
 
یه روزی عفاف، یه روز هم افاده، اینجوریا؟
نه به اون شوری شوری، نه به این بی نمکی
 
یه دونه م عینک دودی و مدی اونجوریا
«عینکی! بی نمکی، یواش برو می ترکی» !!

 

غزل) آتش در کف دست

تب سردی به تمام جسدم می آید

درد در شاکلۀ کالبدم می آید

 

کم کم این آلت قتّاله که سابق دل بود

دشمنم می شود و در صددم می آید

 

گویی این زهر خیانت اثرش را کرده ست

دارد از اسم تو -ای عشق!- بدم می آید

 

آن لباسی که بر اندام جهانی زیبا ست

گرچه کوچک شده، امّا به قدم می آید

 

مرگ چون سایۀ شومی که به دنبال من است

هر کجا می گذرم چند قدم می آید

 

روشن و تیرۀ پیشینه و حالم در چشم

چه کنم من که به خود هم حسدم می آید؟

 

آتشم در کف دست است و فضا سرب آلود

از عمیق نفسم بوی عدم می آید...

 

سر سجّاده سلامت! که همه رفتند و

باز هم وی که به وای مددم می آید

 

غیر از او کیست در این چالۀ حیرانی و ترس؟

که ندای کمکی بشنودم می آید

 

دل به هشتاد و نود ها مسپاری دل من!

صد ما -صبر نما- فال زدم، می آید

 

غزل) گلایه

دیگر بهار هم سرِ حالم نمی کند
چیزی شبیه گریه زلالم نمی کند
... آخ ای خدا! مرا به کبوتر شدن چه کار؟
وقتی که سنگ رحم به بالم نمی کند
(فرهاد صفریان)*
***
تنهایی از تمام زوایا نفوذ کرد

ناباوری بس است
با سنگ ها بگو:
آیینه بی کس است
(مرحوم سیّدحسن حسینی)
 
 
 
چنانچه فرصت یک رخ نمودنم بدهند
گُلم که یکسره داد ستودنم بدهند
 
همیشه چرخ کبوتر در آسمان زیبا ست
اگر مجال کمی پر گشودنم بدهند
 
گلایه از که کنم؟ سنگ ها نمی دانند
چه در جواب من و دل ربودنم بدهند
 
قطار تجربه می آزمایدم تا باز
کجا نتیجۀ این آزمودنم بدهند
 
تباهی ام بس، از امروز شعر خواهم شد!
که افتخار برای شنودنم بدهند
 
ترانه ای شده، تقدیم می شوم به شما
به شرظ آنکه جواز سرودنم بدهند
 
عبور می کنم از روی نعش خاطره ها
که خود رضایت از دل زدودنم بدهند
 
مچاله گشتم از این شعرهای قلّابی**
بیا! نشد عوض با تو بودنم بدهند
 
بهانه با تو ندارم برای بد بودن
اگرچه سهم مرا از نبودنم بدهند
 
 
ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
* در متن اصلی "آه" بود، من "آخ" ـش کردم!
** به قول اکبر اکسیر: شاعران تا کی می خواهند از دوّم شخص مفرد مؤنّث خیالی بگویند؟

 

غزل) پیغام

«صدا زدم که بیایی و بنده را بیبنی

گذشته را به کناری زدم که بنشینی»*

 

نگفتمت: منم آن تک ستارۀ دل تو

غریب خانه به دوشم، همین که می بینی

 

میانه ای که از این پیشتر شده شکرآب

به لطف دوست پس از این گل است و شیرینی

 

سفر دراز شد و گرد راه نزدودیم

بیا که رنجش دل را دهیم تسکینی

 

وگرنه دست اجل بی اجازه در کار است

نصیب ما هم از آن حمدی است و یاسینی...

 

نموده عاشقی اینجا دعایی و پی آن

رهانده از قفس سینه مرغ آمینی

 

بگویدت: صنما! "شهسوار" می میرد

بیایی این دم آخر کنار بالینی

ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ

* از: هادی احمدی

 

غزل ترکی) دلی کؤنلوم

بیر مثل واردی دئمیشلر: "کیشی! ساخلا سامانی،
گون اولار اوندا گؤررسن گلر آخیر زامانی"؛
 
نئیله میشدیم اونا پس قاودی منی کوییندن
غمزه تک گؤزدن آتیب سالدی او قاشلار کامانی؟ ....
 
نوبهار ایدی، من ایدیم، او ایدی، باده ایدی
بیر نفر وارمی دئسین: هاردادی اول گونلر، هانی؟
 
دلی کؤنلوم! نه بولردین یئتر آنجاخ بیر شوخ
الده بیر ساغر آلیب باده وئرردین ایمانی؟
 
نه یامانمیش او دوداخ -یوخسا ایلانلی چشمه-
اؤزگه نی سیراب ائدیب، بیزلره ساخلار یامانی!
 
اوتونا پیشدیم، آلوولاندی، توکندی عؤمروم
سؤندورنمز بو اوتی مین کره نوحون طوفانی
 
دؤندی دوران، حیاتین چالقیسی راحت چالینیر
سو تک ایندی آخیر عاشقلرین هر یئرده قانی
 
قوردلارین کؤلگه سی ایستیر یئنه دوشسون گدیگه
«شهریار! بیرده اورکدن چاغیر حیدربابا[ع] نی»*
 
نا امید اولما کؤنول! اوز گتیر آللهه طرف
برک یاپیش بوش ال ایله دامن آل عبا(ع) نی.
 
ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
* از جناب آقای بابک رضاپور.

غزل) اعتراض

دست رد بر پنجره کوبیده شد، یعنی: برو!

روی بازو خطّ تیغ و نقطه‌های مالبرو

 

هرچه می‌کوشید راز سینه را مخفی کند

سرخی نامرد چشمان قصّه را می‌داد لو

 

ترک کردندش رفیقان قدیمی جملگی

حلقه‌های دود افیون، جرعه‌های آبجو

 

ذرّه امّیدی نمانده در دلش از هیچ کس

از همه مأیوس حتّی از رابین هود و زورو

 

غول خون‌آشام سیری‌ناپذیر آشنا

منتظر مثل همیشه انتهای راهرو

 

لحظه‌های کودکی یک بار دیگر مال من

سال‌های باقی عمرم همیشه مال تو...

 

دختر ده ساله ای دیگر به پایان می‌رسد

دست دیگر آن طرف با ردّ تیغ و مالبرو...

 

غزل ترکی) گؤزلیم

گوونمه چوخ گؤزلیم! بئیله قاش-گؤزون دوزی وار
بوجوردا قالماز آخی، هر یازیندا بیر گوزی وار
 
بی انصافین بالاسی! آیریلاندا هئچ دئمدین
بو سینه ده بیر اورک، هر اورکده بیر سیزی وار؟
 
نه وقته چان سارالان باغچانی سووارمالیییخ؟
بو شوکرانلی بولاعین مگر نئچه گؤزی وار؟
 
قدیم گئچیب-گئدیب، ایندی تزه قمیش گؤوریب
هارای چکیر: ائشیدین! دارانیین دا بورنوزی وار*،
 
یئرآلما ایستی دی، صافدی، بوخارلی دی خوش خوش!
شقایق آمّا قره قلبی قیرمیزی اوزی وار...
 
نه بولموش ایدن او گون عاشقین آتان یئرده
بونوندا گؤیده بلکه خیرداجا بیر اولوزی وار
 
قییت گه! بیرده داها «شهسوار»ی اینجیتمه
اگر کی حق دیین اولسا، اونوندا چوخ سؤزی وار
 
ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
* اشاره دارد به داستان محلّی "بورنوزلی اسکندر".

مثنوی) نامه

تقدیم به خواهر عزیزم :
(شهریور 88 - عجبشیر)
 
آن شب تو را من آرزوی دیدنم بوده ست
امّا برای این فضا یک چیز کم بوده ست
 
غم هایمان هم تابع نظمی مشخبص نیست
فردا که تا دیروز روشن بود، از این پس نیست
 
چون شهریار غم دلی پر آه می جویم
تسکین درد خویشتن از ماه می جویم
 
آیینه ها! آیینه ها! کمبود مهتاب است
تکثیر گردید! امشب آیا موقع خواب است؟!
 
آه شبم را قوّت تأثیر باقی نیست
در چار دیوار دلم یک هم اتاقی نیست
 
تنها خدا مانده که دل در مهر او بستم
آن را هم انگاری که می گیرند از دستم....
 
این جان خسته سال ها رسوای آفاق است
دیگر به مولا(ع) طاقتم از دوری ات طاق است
 
پاداش صبر بر مصیبت هم نمی خواهم
برگرد که تنها «تو را من چشم در راهم»....

 

غزل ترکی) وطن اوغلی

من او داماری نئیلرم ایچینده قانی اولماسا؟                            وطن یولوندا قوچ ایگیت ساتماغا جانی اولماسا

شور نه دیر؟ شعف نه دیر؟ فخر نه دیر؟ شرف نه دیر؟           عشقدن اوندا مختصر نام و نشانی اولماسا

عشق بؤیوک معرکه دیر، هر قدمی مهلکه دیر                    کیمسه گئدنمز بو یولی توش و توانی اولماسا

بسلیه جقدی توپراقیم، باکری لر، امینی لر              یوز ایل ده قالسا نه اولار، اول آدی-سانی اولماسا؟

دوشمنین آل قیلینجینا باش وئرریق باش ایمه ریق              ذلّته ختم اولسا نولور بو زندگانی اولماسا؟!

یک رباعی + چهارپاره) ای مرغک زیبا

دلبستۀ یک تقارن سعد شدم

مرغی بودم، اسیر آن جعد شدم

با نام شما شروع می شد، این بود

که عاشق روی سورۀ رعد شدم

 

 

از زمان کودکی حسرت به قلبم داشتم

اینکه گنجشکی بدون ترس نزدیکم شود

 

روز با او سر کنم، شب هم که شد در بسترم

خاطرش مهتاب رؤیاهای تاریکم شود

***

 

آرزوها همچنان با قوّت خود باقی اند

گرچه ان گنجشک ها گنجشک دیگر نیستند

 

ناخودآگاهم کماکان کار خود را می کند

منتها مصداق ها جز چیز دیگر نیستند !

***

 

با تو ام ای مرغک زیبای ناز بی گناه

بی هوا خود را رهانده در مسیر بادها !

 

هیچ می دانی چه حالی می شوم وقتی شما

می پرید زا ترس من در دامن صیّادها ؟

***

 

گفته بودم چون بیایی با تو دردو دل کنم

ناز چشمانت! نگاهی کن، مرا آرام کن

 

گاومیش و گورخر با خوی من بیگانه اند

مرغ ماهیخوار من! تمساح خود را رام کن.

***

ملّیت ایرانی

پادشاهی جهانی را داریوش شکل داد، کوروش فقط حکومت ماد را جایگزین و ملحق به حکومت پارس کرد؛ آنهم با نفوذی که در دربار حکومت دست نشاندۀ پارس از طرف ماد داشت، درست شبیه کاری که آقامحمّدخان قاجار با حکومت زند کرد. استوانۀ کوروش هم حالت یک گزارش داره و منشور نیست، فقط از رعایت حال قوم یهود در آن یاد شده که چون یهودی ها فقط خودشان را بشر می دانند! به منشور حقوق بشر معروف شده. ذوالقرنین هم که قرآن ازش به عنوان بندۀ صالح -و نه پادشاهی- یاد کرده که مخاطب وحی خداوندی بوده و ابزار و امکانات عجیبی مثل وسایل پرواز در اختیارش بوده و با آنها شرق و غرب جهان -و نه زمین- را طی -و نه فتح- می کرده و روایات زمان زندگی اش را حدّ فاصل حضرت صالح(ع) و حضرت ابراهیم(ع) گفته اند و...، کوروش نمی تواند باشد.

البتّه در اینکه کوروش آدم خوب و خردمندی بوده، شکّی نیست؛ ولی ایرانیان باید بیشتر به داریوش افتخار کنند.

مثنوی) شاه و حکیم

ناصرالدّین شاه قاجار از قرار

در سفر آمد به سوی سبزوار

 

دید با اینکه خوش استقبالی است

لیک جای یک تن آنجا خالی است

 

فیلسوفی منزوی در خانه بود

حاج ملّا هادی فرزانه بود

 

گفت: "پس خود می‌روم دیدارشان

چون مرا از اینهمه لشکرکشان

 

نیّتی جز کارهای عادی است

گفتگو با شخص ملّا هادی است"

 

همرهان گفتند: "این ملّای ما

نیست با شاه و وزیران آشنا"

 

گفت: "لیکن شاه با او آشناست"

پس فرستاد و از ایشان وقت خواست

 

تا که با همراهی یک تن ندیم

ظهر روزی رفت دیدار حکیم

 

خانه‌ای دیدش در اوج کوچکی

نیست اسبابی در آن جز اندکی

 

داخلش شد شد با سلام و احترام

تا شود با میزبانش هم‌کلام

 

گفت: "هر نعمت که بخشیده خدا

بی‌گمان دارد سپاسی مقتضا

 

شکر علم ارشاد و تدریس و هُداست

شکر ثروت یاری خلق خداست

 

شکر قدرت نیز البتّه که باد

رفع حاجات و مهمّات عباد

 

حاجتی گر داشتی از من بخواه

تا کنم حسب وظیفه روبراه"

 

گفت: "من حاجت ندارم مطلقا

عرض حالی هم ندارم با شما"

 

گفت: "ملکی داری اینجا از گمان

که زراعت می‌کنی بر روی آن

 

خواستی، فرمان دهم بی هیچ لاف

تا کنند از مالیات آن را معاف"

 

گفت: "سهم مالیات شهر ما

آمده در متن دیوان شما

 

چون اساس آن همیشه ثابت است

بخشش من خارج از این ضابطه ست

 

شاه نپسندند با بخشش به من

ظلم گردد بر یتیم و بیوه‌زن

 

وانگهی، عمران و امن مملکت

خرج دارد روی دوش سلطنت

 

پس در این خرجیم چون ما هم سهیم

سهم خود را با رضایت می‌دهیم"

 

شاه گفت: "امروز می‌خواهیم ما

ظهر را باشیم مهمان شما"

 

داد زد ملّا: "نهارم آورید!"

سینی چوبینی آوردند و دید

 

روش مقداری نمک با چند نان

کاسه‌ای دوغ و سه قاشق هم بر آن

 

گفت: "بسم‌الله! این قوت و طعام

حاصل رنج خودم بوده تمام"

 

پس دورن کاسه نان را کرد خُرد

شاه یک قاشق از آن برداشت خورد

 

دید طبعش نیست با این سازگار

با کراهت داد قاشق را کنار

 

دستمالی برکشید و یک_دو نان

برد پس محض تبرّک لای آن

 

خاست و بدرود کرد و بازگشت

خاطرش با رازها انباز گشت

 

تحفه‌اش شد چند نان در دستمال

در سرش هم عالمی بهت و سؤال.

 

 

 

مثنوی) جوان آشفته‌حال

با مسلمانان رسول مصطفی (ص)

چون نماز صبح را فرمود ادا

 

چشمش افتاد آن میان بر یک جوان

که شده بسیار زار و ناتوان

 

سر به تن تاب خود از کف داده است

چشم‌ها در کاسه گود افتاده است

 

روی زرد و قامتش خرد و نحیف

سر معلّق، چشم گود و تن ضعیف

 

گفت با او: "در چه حالی ای جوان؟"

گفت: "در حال یقینم بی گمان"

 

گفت: "بی‌شک هر یقینی نزد خویش

دارد آثاری که می‌گیرد به پیش

 

تو چه آوردی نشان از این یقین؟"

گفت: "من پیوسته با دردم قرین

 

خواب در چشمم نمی‌آید به شب

روز را هم می‌سپارم تشنه‌لب

 

گشته از دنیا و مافیها رها

سوی دیگر روی گردانده‌م که تا

 

حالیا می‌بینم آن عرش خدا

موقف حشر و حساب خلق را

 

بینم اهل دوزخ و اهل نعیم

با دو چشمم آن به خُلد، این در جحیم

 

آن لهیب آتش دوزخ مرا

گوئیا در این دو گوش افکنده جا"

 

گفت: "ای مردم! خدا این بنده را

نور ایمان کرده بر سینه عطا"

 

بعد رو به ان جوان گرداند و گفت:

"با همین حالات نیکت باش جفت"

 

گفت: "پس فرما دعایم ای حبیب!

حق شهادت را کند بر من نصیب"

 

پس حبیب‌الله(ص) فرمودش دعا

بعد اندک وقت پیش آمد غزا

 

نزد دیگر مؤمنان در آن جهاد

آن جوان هم جان خود در کف نهاد

 

تا بعد از نُه نفر او شد شهید

رفت نزد حقّ و از دنیا رهید.

 

 

مثنوی) وزنه‌برداران

از جوانان مسلمان چند تن

فخر می‌راندند بر نیروی تن

 

بود آنجا صخره‌ای که هر جوان

می‌تکاند ان را به میزان توان

 

تا رسول اکرم (ص) آنجا سر رسید

گفت با آنان: "چه کاری می‌کنید؟"

 

گفته شد: "زورآزمایی می‌کنیم

تا کدام از سایرین رویین‌تنیم؟"

 

گفت: "می‌خواهید گویم کیست او؟"

جمع گفتندش: "چه چیز از این نکو؟"

 

جمله در سینه نفس‌ها حبس بود

تا رسول(ص) اینگونه لب‌ها را گشود:

 

"از همه کس هست نیرومندتر

آن که از چیزی خوشش آمد اگر

 

از مدار حق برون نندازدش

تا که آلوده به زشتی سازدش

 

خشمگین هم شد، نبازد خویشتن

بر طریق راستی راند سخن

 

روزگاری قدرتی هم یافت باز

جز به حقّ خود ندارد چشم آز

 

از همه هست اینچنین کس پرتوان

می‌توان نامید او را پهلوان.

 

 

مثنوی) ابن سینا و ابن مسکویه

ابن سینا مست علم و شهرتش

پای درس عالم هم‌کُنیتش

 

ابن مسکویه رسید و پیش پای

گردویی انداخت و گفتش که: "های!

 

وسعت سطحش معیّن کن به من"

ابن مسکویه چو بشنید این سخن

 

جزوۀ خود را که در اخلاق بود

نام آن هم پاکی اعراق بود

 

پیش روی بوعلی سینا گذاشت

با با حکیم نوجوان اظهار داشت:

 

"تو الفبای نزاکت را بخوان

من کنم تعیین سطح گردکان

 

تو به این محتاج‌تر هستی بسی

تا که من بر آن امور هندسی!"

 

ابن سینا زین سخن شد شرمسار

کرد تا پایان عمر آن را شعار.

 

 

 

 

غزل) پیوند

 خوشم لغزاندی و انداختی در این جهنّم ها

وخود گشتی بهشتی در پناه اسم اعظم ها

 

کلاغی پیرم اکنون مسخ گشته یا نهالی خشک

چنین وامانده در غوغای بی فرجام آدم ها

 

رفیقان پشت پرده شاد از غمهای همدیگر

و من ناباورانه خسته از این سور-ماتم ها...

 

تلنگر می زنندم باز: نشکن عهد دیرین را،

به یک سو بوسه ها بر تیغ و یک سو رقص پرچم ها

 

هنوز از گوشۀ عرش خدا کرشیپت می خواند

هنوزم گوش جان پر زمزمه ست از سکر زمزم ها

 

به چشمم حالیا کرّوبیان صف بسته پنداری

همه با باژها در دست ها بگرفته برسم ها

 

سلیمان ها همایین وار فکر بادپیمایی

ادیم خاک مست بوی هوم از کاسۀ جم ها...

 

جدا از این همه، باید بگویم: دوستت دارم

تو را می یابم آخر در میان عطر مریم ها

 

نگاه دوست ما را فانی خود می کند آنگاه

به سان پرتو خورشید روی قطره شبنم ها

 

و سهم جاودانی را به دست آورده، می بخشیم

و ما تکثیر می گردیم عالم ها در عالم ها...

 

 

 

غزل) راه عشق

« بادۀ ما بادۀ انگور نیست

شهد ما در لانۀ زنبور نیست »

 

این نوای عشق شور انگیز ما

از نی و چنگ و دف و تنبور نیست

 

فکر ننما عاشق خال و خطیم

در خطایی جان من! اینجور نیست

 

در خیال خود مگو: عاشق شوم

یا مگو: این راه چندان دور نیست

 

عـــــــــــــشـــــق راهی هست بس دور و تو هم

سستی و در گامهایت زور نیست

 

تا کنی طی این ره دور و رسی

در مقامی که به غیر از نور نیست

 

عشق با شهوت نمی آید به دست

برّۀ بریان خوراک مور نیست

 

این مقامی بس بلند است و تو هم

پستی و اندر سرت آن شور نیست

 

تا رسی در این مقام و بنگری

آنچه مثلش جز به کوه طور نیست

 

این مقام کشف اسرار خفی ست

هیچ سرّی بعد از آن مستور نیست

 

پس بکن اصلاح خود را و سپس

در طریقی آ که چون او سور نیست

 

گر بخواهی در کنار ما بیا

ور نخواهی کار ما دستور نیست

 

با ادب هستند در این ره همه

هیچ کس خیره سر و مغرور نیست

 

ما مرید سرور و پیر خودیم

آن که نور ذات او در هور نیست

 

عاشق اوییم و او معشوق ماست

کس چون او در این جهان مشهور نیست

 

حال بشنو از زبان «شهسوار» :

او کسی جز حضرت منصور(عج) نیست.

 

مثنوی) غزّالی و راهزنان

شهر نیشابور دارالعلم بود

طالب از هر سو پذیرش می‌نمود

 

کاروانی بین نیشابور و طوس

شد دچار عدّه‌ای دزد عبوس

 

طالب علمی جوان در کاروان

بقچه‌ای همراه بودش آن میان

 

تا که دست سارقین بر آن رسید

لابه کرد و گفت با بیم و امید:

 

"هرچه جز این بود ارزانیّ‌تان

این بماند، باقی‌اش فانیّ‌تان"

 

دزد بازش کرد تا بیند که چیست؟

دید کاغذپاره‌هایی بیش نیست

 

با تعجّب گفت: "گنج توست این؟

کارکردش چیست اوراقی چنین؟"

 

گفت: "اینها حاصلم در زندگی ست

هرچه هست، از آن شما را سود نیست

 

گر رود این، می‌رود علمم ز دست

جملۀ این جزوه‌ها زیرا که هست

 

میوۀ تحصیل چندین سال من

هرچه جز این مال تو، این مال من"

 

گفت: "این بوده ست معلومات تو؟

نیست علمی غیر از این در ذات تو؟

 

آنچه توی بقچه و دزدیدنی ست

بی‌گمان هرچیز باشد، علم نیست

 

هان! برو فکری به حال خود بکن

من نمی‌دانم، تو آنچه شد بکن"

 

او که ان غزّالی معروف بود

پیش از آن با جزوه‌ها مألوف بود

 

این تلنگر خورد و پس بیدار شد

تارک تحصیل طوطی‌وار شد

 

دفتر و دستک به کنجی وانهاد

ذهن خود را با تفکّر ورز داد

 

تا شد از اندیشمندان سترگ

بعدها می‌کفت این مرد بزرگ:

 

"بهترین اندرز عمر خویشتن

برگرفتم از لب یک راهزن".

 

 

مثنوی) بازاری و عابر

مردی از بازار کوفه می‌گذشت

با رُخی تفتیده از گرمای دشت

 

قد چو افرا، استخوان‌ها هم چو سنگ

پای چشمش زخمی از میدان جنگ

 

کاسبی بیکاره محض ریشخند

سوی او مُشتی زباله درفکند

 

جمع خندیدند و او مسرور شد

مرد امّا بی‌توجّه دور شد

 

دوست کاسب از او پرسش نمود:

"هیچ دانستی که این عابر که بود؟"

 

گفت آن نادان بدون واهمه:

"من چه می‌دانم؟ یکی مثل همه!"

 

گفت: "باید هم ندانی، این همان

آن سپهسالار معروف زمان

 

نام او نامی‌ترین نام‌ها

افتد از آن لرزه بر اندام‌ها

 

مالک‌اشتر بود، آن که بی‌حساب

قلب شیر از بیم او می‌گردد آب"

 

خنده‌اش خشکید و رویش زرد شد

دست و پایش مثل مرده سرد شد

 

"این چه کاری بود کردم؟ ای دریغ

می‌دهد الآن سپارندم به تیغ"

 

پس دوان شد، دید باز او سخت و سفت

رفت از آن سو، راه مسجد را گرفت

 

منتظر شد تا نمازش شد تمام

پیش رفت و با هراس و احترام

 

گفت: "من آنم که لختی پیش‌تر

بر شما کردم جسارت بی‌خبر"

 

گفت مالک: "قصد من تنبیه نیست

خوب دانستم که تو مغزت تهی ست

 

حق تعالی شاهد است اکنون هم

محض تو در این مکان حاضر شدم

 

رحمم آمد بر تو و حال از خدا

خواستم تا رهنمون سازد تو را".

 

 

مثنوی) مستمند و ثروتمند

دور هم اصحاب روزی حلقه‌سان

حضرت خاتم(ص) نگینی در میان

 

مرد ژنده‌پوشی از در دررسید

پس نخستین جای خالی را که دید

 

برگزید و یافت در آنجا قرار

از قضا پهلوی مردی مایه‌دار

 

مرد ثروتمند از او دامن کشید

چون رسول‌الله(ص) این حالات دید

 

گفت: "ترسیدی که آیا فقر او

بر تو چسبد، گیردت در خود فرو؟

 

یا که از دارایی و اموال تو

چسبد او را، کم شود از مال تو؟

 

یا لباست گردد آلوده به غیر؟"

هر سه را گفت: "ای رسول‌الله(ص)! خیر"

 

بار آخر گفت پیغمبر(ص): "بگو

پس چرا پهلو تهی کردی از او؟"

 

گفت: "می‌دانم که کرده‌م اشتباه

حال می‌خواهم به تاوان گناه

 

نصف مالم را به این مؤمن دهم

بلکه از بار خطای خود رهم"

 

مرد ژنده‌پوش امّا هدیه را

دست رد زد، جمع پرسیدش: "چرا؟"

 

گفت: "می‌ترسم که من هم یک زمان

غرّه گردم، رد شوم از امتحان

 

مثل رفتاری که با من کرد این

با کس دیگر نمایم اینچنین".

 

 

مثنوی) علی و عاصم

از رفیقان علی(ع) نامش علاء

بود یک مدّت به دردی مبتلا

 

خانه‌ای پر زیب و فر در بصره داشت

چون علی(ع) هم پا در آن وادی گذاشت

 

تا که حال ناخوش او را شنفت

از رفیق خود عیادت کرد و گفت:

 

"ای علاء بن زیاد حارثی!

مال دنیا را نه تو خود وارثی

 

خانه‌ای بهتر در عقبا بایدت

لیک این هم می‌شود کار آیدت

 

اینکه از مهمان پذیرایی کنی

یا حقوق خلق اجرایی کنی

 

مهد برپا گشتن قانون شود

از حصار شخص تو بیرون شود

 

اینچنین این خانۀ دنیای تو

می‌شود سرمایۀ عقبای تو"

 

گفت: "ای مولای من! یک مسئله

از برادر پیش تو دارم گله

 

عاصم ما تارک دنیا شده

گوشه‌گیر و ساکت و تنها شده"

 

گفت: "او را پیش من حاضر کنید!"

پیشش آوردند و گفت او را چو دید:

 

"ای فکنده جان خود را در بلا!

راستی شیطان زده عقل تو را

 

دشمن خود! رحم کن بر جان خود

بر زن و فرزند و خان و مان خود

 

فکر کردی آن خدایی که تو را

کرده نعمت‌های پاکیزه عطا

 

نیست راضی که از آن بهره بری؟

تو به نزد او از این کوچکتری"

 

گفت عاصم: "یا امیرالمؤمنین(ع)!

تو که خود هم مثل من هستی چنین

 

کرده‌ای خود را به سختی‌ها صبور

از لباس و از خوراک نیک دور

 

پس نتیجه می‌شود این است راه"

گفت: "سخت افتاده‌ای در اشتباه

 

نیست امّت چون امام و پیشوا

هر کسی را هست تکلیفی جدا

 

پیشوا باید تراز سیرتش

باد چون مسکین‌ترینِ امّتش

 

تا که رنج سخت بی‌چیزی دمی

پیش آنان سهل‌تر گردد کمی".

 

 

 

مثنوی) در رکاب خلیفه

شهری ایرانی‌نشین انبار نام

واردش شد وارث خیرالانام (ع)

 

کدخدایان و کشاورزان‌شان

می‌دویدند از جلو دامن‌کشان

 

گفت با آنان: "چرا پس می‌دوید؟

این چه کاری هست داخل می‌شوید؟"

 

پاسخش دادند: "ما در هر زمان

چون بزرگی بگذرد از شهرمان

 

پیشگاه مرکبش تا چند گام

پاپیاده می‌دویم از احترام

 

بین ما معمول بوده اینچنین"

پس بدانان گفت امیرالمؤمنین(ع):

 

"این به دنیا نیست جز رنج و عتاب

آخرت هم بهره‌اش قهر و عذاب

 

بس کنید این کار را که زاید است

تازه، آن کس را چه از این فایده ست؟".

 

 

مثنوی) مسلمان و کتابی

خارج کوفه یکی اهل کتاب

با مسلمان‌زاده‌ای شد هم‌رکاب

 

گرم صحبت آمدند آن راه را

تا مسیر آن دو شد از هم جدا

 

دید یار مسلمش نز راه خود

بلکه باز از این یکی همراه شد

 

گفت: "تو کوفه نمی‌رفتی مگر؟

راه کوفه نیست این، هست آن دگر"

 

گفت: "می‌دانم دلت آشفته است

پس بدان پیغمبر ما گفته است:

 

چون دو کس باهم به راهی می‌روند

نزد هم دارای حقّی می‌شوند؛

 

خواستم حقّ تو گردانم تمام

با تو همراهی کنم یک_چند گام

 

بعد هم که می‌روم بر راه خود"

آن کتابی گفت با همراه خود:

 

"پس نبی‌تان هم چنین عزّت گرفت

دین‌تان از خُلق او قوّت گرفت"

 

بعد از آن هم دید یار او همان

حاکم وقت و اولوالامر زمان

 

آن علیّ بن ابیطالب (ع) شده

پس به دین حق دلش راغب شده

 

هم مسلمان گشت آن مرد اینچنین

هم ز یاران امیرالمؤمنین(ع).

 

 

 

 

مثنوی) همسفر حج

شخصی از انجام حج برگشته بود

خاطراتش را روایت می‌نمود

 

که: "به جمع ما یکی مرد خدا

بود کارش یکسره ذکر و دعا

 

در تمام راه مشغول نماز

همدم سجّاده و ذکر و نیاز"

 

چون مفصّل گفته شد این شرح حال

کرد امام صادق(ع) از حاجی سؤال:

 

"پس که می‌شد از پی حاجات او؟

یا پی تیمار حیوانات او؟"

 

گفت: "البتّه که ما با افتخار

می‌شدیم آن کارها را عهده‌دار"

 

گفت: "پس جمله از او برتر بُدید

در همه این مدّت از او سر بُدید".

 

 

مثنوی) بستن زانوی شتر

کاروان هم‌رکابان رسول(ص)

کرد روزی نزد یک منزل نزول

 

قبل هر کاری تمامی با شتاب

کرده آهنگ وضو و سمت آب

 

چون رسول(ص) از مرکبش آمد فرود

سوی آن واحه که آنجا آب بود

 

چند گامی رفت، امّا بازگشت

جمع با خود در پی این راز گشت

 

"یعنی آیا این مکان ایراد داشت؟

بار باید بست و اینجا را گذاشت؟"

 

تا که زانوی شتر را بست و باز

سمت یاران شد مهیّای نماز

 

جمع ناراحت شد و کرد اعتراض

که: "چرا با ما نگفتی این نیاز؟"

 

لیک پاسخ داد آن سلطان دین:

"هرگز اندر کارهای اینچنین

 

هیچ‌کس یاری نخواهد از دگر

بهر قطعه چوب مسواکی وگر".

 

 

مثنوی) خواهش دعا

شخصی آمد دلپریش و پرهراس

بر امام صادق(ع) او کرد التماس:

 

"من فقیر و مُفلسم، قرما دعا

تا به رزقم وسعتی بخشد خدا"

 

گفت: "حاشا من دعا گویم تو را"

مرد گفت: "آیا بفرمایی چرا؟"

 

گفت: "حق راهش معیّن کرده است

گفته پی جویید و آریدش به دست

 

لیک تو در خانه‌ات بنشسته‌ای

راه روزی روی خود بربسته‌ای

 

کی غنی گردی تو از راه دعا؟

کار کن تا رزقت آید از خدا".

 

 

مثنوی) مردی که کمک خواست

شخصی از اصحاب صدّیق رسول(ص)

دیرگاهی بود غمگین و ملول

 

بر حیاتش فقر چیره گشته بود

روزگارش تلخ و تیره گشته بود

 

همسرش گفت عاقبت فردا رود

دست بر دامان پیغمبر(ص) شود

 

با همین نیّت در مسجد رسید

قبل عرض حاجتش امّا شنید:

 

"هر کسی با ما بگوید مشکلی

رفع حاجت می‌کنیم از او، ولی

 

گر نکردی دست پیش کس دراز

حق کند از لطفش او را بی‌نیاز"

 

دم نزد، آمد به خانه، منتها

فقر یک لحظه نمی‌کردش رها

 

روز دیگر نیز رفت و از قضا

باز از حضرت(ص) شنید آن جمله را

 

روز سوّم چون پی دیدار شد

باز هم آن ماجرا تکرار شد

 

لیکن این بار این سخن در جان او

خوش نشست و داده شد درمان او

 

از تمام خلق چون شد ناامید

با خدا بست و از آنها دل برید

 

گفت: این نیرو استعداد را

بی‌جهت نسپرده دست من خدا

 

فکر کرد از من چه کاری ساخته ست؟

جای آنکه دست بنهم روی دست

 

می‌توانم دست‌کم بر روی دوش

هیزم از دشت آورم بهر فروش

 

پس چون این تصمیم بر خود فرض کرد

رفت و آن دم تیشه‌ای هم قرض کرد

 

چشم خود این‌سان به دست خویش دوخت

صبح تا شب هیزم آورد و فروخت

 

کم‌کم از مال خودش هم تیشه را

مرکبیّ و سازوکار پیشه را

 

گشت مالک تا که کارش ساز شد

صاحب سرمایه و انباز شد

 

عاقبت روزی رسول مهربان (ص)

گفت با او: "من که گفتم آن زمان

 

هر کسی با ما بگوید مشکلی

رفع حاجت می‌کنیم از او، ولی

 

گر نکردی دست پیش کس دراز

حق کند از لطفش او را بی‌نیاز!".

 

 

غزل) دلبر من

  دلبر من، دلبر من، آی و نشین در بر من
دل ببر و جان ببُر و آی و ببُر این سر من
 
این سر شوریدۀ من، این دل بیهوده من
این تن آلودۀ من، آی و فنا کن بر من
 
دل که به بیگانه رود، شاه به ویرانه رود
جان سوی افسانه رود، همدم سیمین بر من
 
تا دم شمشیر تو را نوش کنم، جان ببرم
نوش تویی، نوش تویی، نیش چه باشد بر من؟
 
نیش چه باشد بر من؟ شبّر من، شبّر من
شب بر من ز آن نظرت تیغ مکن در بر من...

 

 

غزل) آفتاب پس ابر

ای آفتاب پس ابر، امان ز عصر جدایی

دلم گرفت از این روزهای بی سر و پایی

 

شدم ملول از این فصل ها که بی تو گذشتند

از این که هیچ نبینم تو را، بگو که کجایی

 

به هر مکان همه نقل تو هست و وصف صفاتت

ولی تو غایبی ای آنکه شاهد همه جایی

 

بیا شنو غم عشّاق سر به دامن خود را

ببین که گشته جهان قتلگاه امر خدایی

 

به وقت دوری روی تو زندگی چون مرگ است

نمای رخ که ز نو زندگی شود معنایی

 

پرندگان مهاجر در آرزوی نگاهت

بیامدند پر از میل کوچ و شوق رهایی

 

ولی تمامی رفتند از این دیار و تو امّا

نیامدی که نگاهی به رویشان بنمایی

 

تو شهر امن خدایی که هرکه در تو درآید

امان بیابد و لیکن بگو که کی بگشایی

 

به روی خلق در خویش را و رحم کنی تا

رسند از نظر تو به روزگار طلایی

 

بیا، بیا که دگر بیش از این درنگ روا نیست

که بی حضور تو هستی ندارد اصل و صفایی

 

در ابن زمانۀ قحطیّ عاطفه همه در دست

گرفته ظرفی و پیمانه ای برای گدایی

 

ترحّمی کن عزیزا به حال زار ذلیلان

بکن پر از کرمت ظرفهای ما، که سخایی

 

چنان سخای تو در این جهان وجود ندارد

تویی که در همۀ این صفات بی همتایی

 

در این سرای پرآشوب نیست جز تو پناهی

ز ‹‹شهسوار›› شنو شرح دورۀ تنهایی

 

گرفته ظلمت شبهای تیره روی جهان را

شهاب ثاقب من وقت آن شده که بیایی

 

 

مثنوی) مسیحی و زره علی

سرور پاکان، علیّ مرتضی (ع)

پشت بر دشمن نداده در غزا

 

هم از این رو جوشنش بی‌پشت بود

پیش را تنها حفاظت می‌نمود

 

تا در ایّام خلافت مدّتی

کرد گم آن را بعد از فرصتی

 

نزد یک مرد مسیحی آن گره

دید و بازش شد ز پیشانی گره

 

پیش قاضی بردش و دعوی نمود

کـ: "ـاین لباس رزم من گم گشته بود

 

نه خریده کس و نه بخشیده‌ام

حالیا در دست ایشان دیده‌ام"

 

گفت قاضی: "از خلیفه مدّعا

تو چه پاسخ داری ای بنده خدا؟"

 

آن مسیحی گفت: "حرفم روشن است

این زره بی‌شائبه مال من است

 

البته شاید خلیفه در خطاست

من نمی‌گویم که کذّاب و دغاست"

 

گفت: "پس اینک کسی که مدّعی ست

شاهدی باید بیارد، چاره چیست؟"

 

پس علی(ع) خندید و گفت: "آری مراست

شاهدی آرم، ولی اینک کجاست؟"

 

چون علی(ع) شاهد نیاورد این میان

پس رقیبش فاتحانه شد روان

 

رفت، امّا خوب می‌دانست که

این زره در اصل هست از آن که

 

داد وجدانش به او فرمان ایست

معترف شد که زره آن علی(ع) ست

 

گفت: "این طرز حکومت کیمیاست

راه و رسمش راه و رسم انبیاست"

 

پس مسلمان شد پس از اندک زمان

هم ز یاران علی(ع) در نهروان.

 

 

رباعی) برای دکتر مهزاد مهرزاد

با اینکه هنوز ایده ها در سر داشت

دست اجل از روی زمینش برداشت

 

هم زادۀ ماه بود و هم زادۀ مهر

این بود که جا در آسمان خوشتر داشت

 

غزل) پیک عشق

دلا! رازی در آن چشمان گیرا بود، فهمیدی؟
چه سودایی در آن لحظه در آنها بود؟ فهمیدی؟

ترحّم بود، یا اینکه گلایه بود؟ یا شاید...
نمی دانم، ولی سرشار معنا بود، فهمیدی؟

من از خجلت به واقع جوی آبی گشته و او خود
چو سروی رسته با آن قدّ و بالا بود، فهمیدی؟

سرک گویی کشیده با ملائک همنوا گردد
و یا خود پیک عالم های بالا بود، فهمیدی؟

«اگر با من نبودش هیچ میلی، پس چرا ظرف_
مرا بشکست لیلی؟» این که گویا بود، فهمیدی؟

خدا را شکر از آن چاه حسد رستی، ولی این بار
حسابت با سیه چال زلیخا بود، فهمیدی؟....

جوانی کرده ای آری، جوانی چون نورزیدی
وگرنه گنج دلخواهت همینجا بود، فهمیدی؟

پناه خستگی ها بود و دام دلخوشی ها مان
سرای مهربانی بود و زیبا بود، فهمیدی؟

چنان شبهای تهران با زرافشان بُرج میلادش
پر از نور امید و عشق و رؤیا بود، فهمیدی؟

نشستی گریه گردی، گریه کردی تا بفهمی که
سلامی راز حلّ این معمّا بود، فهمیدی؟

همه نام خدا بود و هوس را راه در آن نه
چرا؟چون دست مولا(ع) بر سر ما بود، فهمیدی؟

بگیر از نهر عمرت ماهی کام جوانی را
نشاید در مسیر نور تنها بود، فهمیدی؟!

 

 

 

غزل) برائت نامه

 غوکان سبز طینت تالابی شما
آرام خفته اند به پرآبی شما
 
جدّاً خبر دهید چه مقدار مانده است
از لابی یهودی تا لابی شما ؟
 
حاشا! شما که دغدغه هاتان جهانی است
سر کرده از یورو تب سرخابی شما
 
احیای شب به انگری برد و به مافیا
تا لنگ ظهر ضامن بی خوابی شما
 
نازم به آن مدیریت راهبردی و
دستور کار علمی لپ تابی شما !
 
دنیا چه خوش گرفته به خود رنگ اعتدال
از شیشه های عینک مهتابی شما !
 
دیوار ها گرفته همه تار عنکبوت
از موج پر تلاطم مردابی شما !
 
بوی کباب زود سر پُستتان رساند
دیدم به روز معرکه بی تابی شما
 
در جمع خود رکیک و به پیش کسان عفیف
ر... در این متانت قلّابی شما
 
بن تن شده ست، ده پدرش امر می دهند
 لعنت بر این تشکّل خطّابی شما
 
دعوای زرگری سبب انشعابتان
تُف بر جدال قدرت احزابی شما
 
معصوم اگر مخالفتان بود، کافر است!
بر پایۀ مشیّت وهّابی شما
 
قُربانیانتان به کجا گم شدند پس؟!
کس گوشتی ندید به قصّابی شما....
 
تکیه زنید! حسن ختامی مُبارک است
بر آرزوی باطل اربابی شما
 
بالا روید تا که ببینید ناگهان
یک روز دست حق زده زیرآبی شما
 
 
 

قطعه) مرده پرستی

ترجمۀ قطعه ای ترکی به همین نام
از جناب میرزا حسین کریمی مراغه ای:
 
اینجا به زندگان ننمایند احترام
امّا هر آنکه مُرد، مزارش از اولیا ست
 
تا زنده بوده شاعر، کمتر ز شاطر است
چون درگذشت لیکن در خیل انبیا ست!
 
بیچاره سعدی آخر مُرد از گرسنگی
فردا ببین که قبر همو گنبدش طلا ست!
 
مرده پرستی عادت ما بوده از قدیم
تقصیر ما که نیست -عزیز- از سر قضا ست!